ผู้มีสัมมาทิฏฐิ ย่อมทำให้เกิดกุศลธรรมเป็นอันมาก
… ภิกษุทั้งหลาย บรรดาองค์ทั้ง ๗ นั้น สัมมาทิฏฐิย่อมเป็นธรรมนำหน้า ก็สัมมาทิฏฐิย่อมเป็นธรรมนำหน้า เป็นอย่างไร คือ ผู้มีสัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะจึงเกิดขึ้น (ปโหติ) ผู้มีสัมมาสังกัปปะ สัมมาวาจาจึงเกิดขึ้น ผู้มีสัมมาวาจา สัมมากัมมันตะจึงเกิดขึ้น ผู้มีสัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะจึงเกิดขึ้น ผู้มีสัมมาอาชีวะ สัมมาวายามะจึงเกิดขึ้น ผู้มีสัมมาวายามะ สัมมาสติจึงเกิดขึ้น ผู้มีสัมมาสติ สัมมาสมาธิจึงเกิดขึ้น ผู้มีสัมมาสมาธิ สัมมาญาณะจึงเกิดขึ้น ผู้มีสัมมาญาณะ สัมมาวิมุตติจึงเกิดขึ้น ภิกษุทั้งหลาย ด้วยอาการอย่างนี้แล พระเสขะผู้ประกอบด้วยองค์ ๘ จึงเป็นพระอรหันต์ผู้ประกอบด้วยองค์ ๑๐.
ภิกษุทั้งหลาย บรรดาองค์ทั้ง ๗ นั้น สัมมาทิฏฐิย่อมเป็นธรรมนำหน้า ก็สัมมาทิฏฐิย่อมเป็นธรรมนำหน้า เป็นอย่างไร คือ ผู้มีสัมมาทิฏฐิ ย่อมทำลาย (นิชฺชิณฺณ) มิจฉาทิฏฐิได้ และบาปอกุศลธรรมเป็นอันมาก ที่เกิดขึ้นเพราะมิจฉาทิฏฐิเป็นปัจจัย ก็เป็นอันผู้มีสัมมาทิฏฐิทำลายได้แล้ว และกุศลธรรมเป็นอันมาก ที่เกิดขึ้นเพราะสัมมาทิฏฐิเป็นปัจจัย ก็ย่อมถึงความเจริญบริบูรณ์
ผู้มีสัมมาสังกัปปะ ย่อมทำลายมิจฉาสังกัปปะได้ …
ผู้มีสัมมาวาจา ย่อมทำลายมิจฉาวาจาได้ …
ผู้มีสัมมากัมมันตะ ย่อมทำลายมิจฉากัมมันตะได้ …
ผู้มีสัมมาอาชีวะ ย่อมทำลายมิจฉาอาชีวะได้ …
ผู้มีสัมมาวายามะ ย่อมทำลายมิจฉาวายามะได้ …
ผู้มีสัมมาสติ ย่อมทำลายมิจฉาสติได้ …
ผู้มีสัมมาสมาธิ ย่อมทำลายมิจฉาสมาธิได้ …
ผู้มีสัมมาญาณะ ย่อมทำลายมิจฉาญาณะได้ …
ผู้มีสัมมาวิมุตติ ย่อมทำลายมิจฉาวิมุตติได้ และบาปอกุศลธรรมเป็นอันมาก ที่เกิดขึ้นเพราะมิจฉาวิมุตติเป็นปัจจัย ก็เป็นอันผู้มีสัมมาวิมุตติทำลายได้แล้ว และกุศลธรรมเป็นอันมาก ที่เกิดขึ้นเพราะสัมมาวิมุตติเป็นปัจจัย ก็ย่อมถึงความเจริญบริบูรณ์.
ภิกษุทั้งหลาย ด้วยอาการอย่างนี้แล จึงเป็นธรรมฝ่ายกุศล ๒๐ และฝ่ายอกุศล ๒๐ ธรรมปริยายชื่อว่ามหาจัตตารีสกะ (ธรรมปริยาย ๔๐ ข้ออันยิ่งใหญ่) ที่เราประกาศแล้ว อันสมณะ พราหมณ์ เทวดา มาร พรหม หรือใครๆ ในโลก ไม่อาจประกาศได้. …
-บาลี อุปริ. ม. 14/187/279.
https://84000.org/tipitaka/pali/?14//187,
https://etipitaka.com/read/pali/14/187
English translation by Bhikkhu Sujato
… In this context, right view comes first. And how does right view come first? Right view gives rise to right thought. Right thought gives rise to right speech. Right speech gives rise to right action. Right action gives rise to right livelihood. Right livelihood gives rise to right effort. Right effort gives rise to right mindfulness. Right mindfulness gives rise to right immersion. Right immersion gives rise to right knowledge. Right knowledge gives rise to right freedom. So the trainee has eight factors, while the perfected one has ten factors. And here too, the eradication of many bad, unskillful qualities is fully developed due to right knowledge.
In this context, right view comes first. And how does right view come first? For one of right view, wrong view is worn away. And the many bad, unskillful qualities that arise because of wrong view are worn away. And because of right view, many skillful qualities are fully developed. For one of right thought, wrong thought is worn away. … For one of right speech, wrong speech is worn away. … For one of right action, wrong action is worn away. … For one of right livelihood, wrong livelihood is worn away. … For one of right effort, wrong effort is worn away. … For one of right mindfulness, wrong mindfulness is worn away. … For one of right immersion, wrong immersion is worn away. … For one of right knowledge, wrong knowledge is worn away. … For one of right freedom, wrong freedom is worn away. And the many bad, unskillful qualities that arise because of wrong freedom are worn away. And because of right freedom, many skillful qualities are fully developed.
So there are twenty on the side of the skillful, and twenty on the side of the unskillful. This exposition of the teaching on the Great Forty has been rolled forth. And it cannot be rolled back by any ascetic or brahmin or god or Māra or Brahmā or by anyone in the world. …
English translation by Bhikkhu Bodhi
The Great Forty
“Therein, bhikkhus, right view comes first. And how does right view come first? In one of right view, right intention comes into being; in one of right intention, right speech comes into being; in one of right speech, right action comes into being; in one of right action, right livelihood comes into being; in one of right livelihood, right effort comes into being; in one of right effort, right mindfulness comes into being; in one of right mindfulness, right concentration comes into being; in one of right concentration, right knowledge comes into being; in one of right knowledge, right deliverance comes into being. Thus, bhikkhus, the path of the disciple in higher training possesses eight factors, the arahant possesses ten factors.
“Therein, bhikkhus, right view comes first. And how does right view come first? In one of right view, wrong view is abolished, and the many evil unwholesome states that originate with wrong view as condition are also abolished, and the many wholesome states that originate with right view as condition come to fulfilment by development.
“In one of right intention, wrong intention is abolished, and the many evil unwholesome states that originate with wrong intention as condition are also abolished, and the many wholesome states that originate with right intention as condition come to fulfilment by development.
“In one of right speech, wrong speech is abolished…In one of right action, wrong action is abolished…In one of right livelihood, wrong livelihood is abolished …In one of right effort, wrong effort is abolished…In one of right mindfulness, wrong mindfulness is abolished…In one of right concentration, wrong concentration is abolished…In one of right knowledge, wrong knowledge is abolished…In one of right deliverance, wrong deliverance is abolished, and the many evil unwholesome states that originate with wrong deliverance as condition are also abolished, and the many wholesome states that originate with right deliverance as condition come to fulfilment by development.
“Thus, bhikkhus, there are twenty factors on the side of the wholesome, and twenty factors on the side of the unwholesome. This Dhamma discourse on the Great Forty has been set rolling and cannot be stopped by any recluse or brahmin or god or Māra or Brahmā or anyone in the world. …
