The bath with the inner bathing.
English translation by Bhikkhu Sujato
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. There the Buddha addressed the mendicants, “Mendicants!”
“Venerable sir,” they replied. The Buddha said this:
“Suppose, mendicants, there was a cloth that was dirty and soiled. No matter what dye the dyer applied—whether blue or yellow or red or magenta—it would look poorly dyed and impure in color. Why is that? Because of the impurity of the cloth.
In the same way, when the mind is corrupt, a bad destiny is to be expected. Suppose there was a cloth that was pure and clean. No matter what dye the dyer applied—whether blue or yellow or red or magenta—it would look well dyed and pure in color. Why is that? Because of the purity of the cloth.
In the same way, when the mind isn’t corrupt, a good destiny is to be expected.
And what are the corruptions of the mind? Covetousness and immoral greed, ill will, anger, hostility, disdain, contempt, jealousy, stinginess, deceit, deviousness, obstinacy, aggression, conceit, arrogance, vanity, and negligence are corruptions of the mind.
A mendicant who understands that covetousness and immoral greed are corruptions of the mind gives them up. A mendicant who understands that ill will … negligence is a corruption of the mind gives it up.
When they have understood these corruptions of the mind for what they are, and have given them up, they have experiential confidence in the Buddha: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’
They have experiential confidence in the teaching: ‘The teaching is well explained by the Buddha—apparent in the present life, immediately effective, inviting inspection, relevant, so that sensible people can know it for themselves.’
They have experiential confidence in the Saṅgha: ‘The Saṅgha of the Buddha’s disciples is practicing the way that’s good, direct, systematic, and proper. It consists of the four pairs, the eight individuals. This is the Saṅgha of the Buddha’s disciples that is worthy of offerings dedicated to the gods, worthy of hospitality, worthy of a religious donation, worthy of greeting with joined palms, and is the supreme field of merit for the world.’
When a mendicant has discarded, eliminated, released, given up, and relinquished to this extent, thinking, ‘I have experiential confidence in the Buddha … the teaching … the Saṅgha,’ they find inspiration in the meaning and the teaching, and find joy connected with the teaching. Thinking: ‘I have discarded, eliminated, released, given up, and relinquished to this extent,’ they find inspiration in the meaning and the teaching, and find joy connected with the teaching. When they’re joyful, rapture springs up. When the mind is full of rapture, the body becomes tranquil. When the body is tranquil, they feel bliss. And when they’re blissful, the mind becomes immersed in samādhi.
When a mendicant of such ethics, such qualities, and such wisdom eats boiled fine rice with the dark grains picked out and served with many soups and sauces, that is no obstacle for them. Compare with cloth that is dirty and soiled; it can be made pure and clean by pure water. Or unrefined gold, which can be made pure and bright by a forge. In the same way, when a mendicant of such ethics, such qualities, and such wisdom eats boiled fine rice with the dark grains picked out and served with many soups and sauces, that is no obstacle for them.
They meditate spreading a heart full of love to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of love to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. They meditate spreading a heart full of compassion to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of compassion to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. They meditate spreading a heart full of rejoicing to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of rejoicing to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. They meditate spreading a heart full of equanimity to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of equanimity to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.
They understand: ‘There is this, there is what is worse than this, there is what is better than this, and there is an escape beyond the scope of perception.’
Knowing and seeing like this, their mind is freed from the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance. When they’re freed, they know they’re freed.
They understand: ‘Rebirth is ended, the spiritual journey has been completed, what had to be done has been done, there is no return to any state of existence.’ This is called a mendicant who is bathed with the inner bathing.”
Now at that time the brahmin Sundarikabhāradvāja was sitting not far from the Buddha. He said to the Buddha, “But does Master Gotama go to the river Bāhuka to bathe?”
“Brahmin, why go to the river Bāhuka? What can the river Bāhuka do?”
“Many people deem that the river Bāhuka bestows cleanliness and merit. And many people wash off their bad deeds in the river Bāhuka.”
Then the Buddha addressed Sundarikabhāradvāja in verse:
“The Bāhuka and the Adhikakka,
the Gayā and the Sundarikā too,
Sarasvatī and Payāga,
and the river Bāhumati:
a fool can constantly plunge into them
but it won’t purify their dark deeds.
What can the Sundarikā do?
What the Payāga or the Bāhuka?
They can’t cleanse a cruel and criminal person
from their bad deeds.
For the pure in heart it’s always
the spring festival or the sabbath.
For the pure in heart and clean of deed,
their vows will always be fulfilled.
It’s here alone that you should bathe, brahmin,
making yourself a sanctuary for all creatures.
And if you speak no lies,
nor harm any living creature,
nor steal anything not given,
and you’re faithful and not stingy:
what’s the point of going to Gayā?
For any well may be your Gayā!”
When he had spoken, the brahmin Sundarikabhāradvāja said to the Buddha, “Excellent, Master Gotama! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with good eyes can see what’s there, Master Gotama has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the mendicant Saṅgha. May I receive the going forth, the ordination in the ascetic Gotama’s presence?”
And the brahmin Sundarikabhāradvāja received the going forth, the ordination in the Buddha’s presence. Not long after his ordination, Venerable Bhāradvāja, living alone, withdrawn, diligent, keen, and resolute, soon realized the supreme end of the spiritual path in this very life. He lived having achieved with his own insight the goal for which gentlemen rightly go forth from the lay life to homelessness.
He understood: “Rebirth is ended; the spiritual journey has been completed; what had to be done has been done; there is no return to any state of existence.” And Venerable Bhāradvāja became one of the perfected.
English translation by Bhikkhu Bodhi
Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was living at Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s Park. There he addressed the bhikkhus thus: “Bhikkhus.”—“Venerable sir,” they replied. The Blessed One said this:
“Bhikkhus, suppose a cloth were defiled and stained, and a dyer dipped it in some dye or other, whether blue or yellow or red or carmine; it would look poorly dyed and impure in colour. Why is that? Because of the impurity of the cloth. So too, when the mind is defiled, an unhappy destination may be expected. Bhikkhus, suppose a cloth were pure and bright, and a dyer dipped it in some dye or other, whether blue or yellow or red or carmine; it would look well dyed and pure in colour. Why is that? Because of the purity of the cloth. So too, when the mind is undefiled, a happy destination may be expected.
“What, bhikkhus, are the imperfections that defile the mind? Covetousness and unrighteous greed is an imperfection that defiles the mind. Ill will… anger… resentment… contempt… insolence… envy… avarice… deceit… fraud… obstinacy… rivalry… conceit… arrogance… vanity… …negligence is an imperfection that defiles the mind.
“Knowing that covetousness and unrighteous greed is an imperfection that defiles the mind, a bhikkhu abandons it. Knowing that ill will…negligence is an imperfection that defiles the mind, a bhikkhu abandons it.
“When a bhikkhu has known that covetousness and unrighteous greed is an imperfection that defiles the mind and has abandoned it; when a bhikkhu has known that ill will…negligence is an imperfection that defiles the mind and has abandoned it, he acquires unwavering confidence in the Buddha thus: ‘The Blessed One is accomplished, fully enlightened, perfect in true knowledge and conduct, sublime, knower of worlds, incomparable leader of persons to be tamed, teacher of gods and humans, enlightened, blessed.’
“He acquires unwavering confidence in the Dhamma thus: ‘The Dhamma is well proclaimed by the Blessed One, visible here and now, immediately effective, inviting inspection, onward leading, to be experienced by the wise for themselves.’
“He acquires unwavering confidence in the Sangha thus: ‘The Sangha of the Blessed One’s disciples is practising the good way, practising the straight way, practising the true way, practising the proper way, that is, the four pairs of persons, the eight types of individuals; this Sangha of the Blessed One’s disciples is worthy of gifts, worthy of hospitality, worthy of offerings, worthy of reverential salutation, the unsurpassed field of merit for the world.’
“When he has given up, expelled, released, abandoned, and relinquished the imperfections of the mind in part, he considers thus: ‘I am possessed of unwavering confidence in the Buddha,’ and he gains inspiration in the meaning, gains inspiration in the Dhamma, gains gladness connected with the Dhamma. When he is glad, rapture is born in him; in one who is rapturous, the body becomes tranquil; one whose body is tranquil feels pleasure; in one who feels pleasure, the mind becomes concentrated.
“He considers thus: ‘I am possessed of unwavering confidence in the Dhamma,’ and he gains inspiration in the meaning, gains inspiration in the Dhamma, gains gladness connected with the Dhamma. When he is glad…the mind becomes concentrated.
“He considers thus: ‘I am possessed of unwavering confidence in the Sangha,’ and he gains inspiration in the meaning, gains inspiration in the Dhamma, gains gladness connected with the Dhamma. When he is glad…the mind becomes concentrated.
“He considers thus: ‘The imperfections of the mind have in part been given up, expelled, released, abandoned, and relinquished by me,’ and he gains inspiration in the meaning, gains inspiration in the Dhamma, gains gladness connected with the Dhamma. When he is glad, rapture is born in him; in one who is rapturous, the body becomes tranquil; one whose body is tranquil feels pleasure; in one who feels pleasure, the mind becomes concentrated.
“Bhikkhus, if a bhikkhu of such virtue, such a state of concentration, and such wisdom eats almsfood consisting of choice hill rice along with various sauces and curries, even that will be no obstacle for him. Just as a cloth that is defiled and stained becomes pure and bright with the help of clear water, or just as gold becomes pure and bright with the help of a furnace, so too, if a bhikkhu of such virtue…eats almsfood…that will be no obstacle for him.
“He abides pervading one quarter with a mind imbued with loving-kindness, likewise the second, likewise the third, likewise the fourth; so above, below, around, and everywhere, and to all as to himself, he abides pervading the all-encompassing world with a mind imbued with loving-kindness, abundant, exalted, immeasurable, without hostility and without ill will.
“He abides pervading one quarter with a mind imbued with compassion…with a mind imbued with altruistic joy…with a mind imbued with equanimity, likewise the second, likewise the third, likewise the fourth; so above, below, around, and everywhere, and to all as to himself, he abides pervading the all-encompassing world with a mind imbued with equanimity, abundant, exalted, immeasurable, without hostility and without ill will.
“He understands thus: ‘There is this, there is the inferior, there is the superior, and beyond there is an escape from this whole field of perception.’
“When he knows and sees thus, his mind is liberated from the taint of sensual desire, from the taint of being, and from the taint of ignorance. When it is liberated there comes the knowledge: ‘It is liberated.’ He understands: ‘Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more coming to any state of being.’ Bhikkhus, this bhikkhu is called one bathed with the inner bathing.”
Now on that occasion the brahmin Sundarika Bhāradvāja was sitting not far from the Blessed One. Then he said to the Blessed One: “But does Master Gotama go to the Bāhukā River to bathe?”
“Why, brahmin, go to the Bāhukā River? What can the Bāhukā River do?”
“Master Gotama, the Bāhukā River is held by many to give liberation, it is held by many to give merit, and many wash away their evil actions in the Bāhukā River.”
Then the Blessed One addressed the brahmin Sundarika Bhāradvāja in stanzas:
“Bāhukā and Adhikakkā,
Gayā and Sundarikā too,
Payāga and Sarassatī,
And the stream Bahumatī—
A fool may there forever bathe
Yet will not purify dark deeds.
What can the Sundarikā bring to pass?
What the Payāga? What the Bāhukā?
They cannot purify an evil-doer,
A man who has done cruel and brutal deeds.
One pure in heart has evermore
The Feast of Spring, the Holy Day;
One fair in act, one pure in heart
Brings his virtue to perfection.
It is here, brahmin, that you should bathe,
To make yourself a refuge for all beings.
And if you speak no falsehood
Nor work harm for living beings,
Nor take what is offered not,
With faith and free from avarice,
What need for you to go to Gayā?
For any well will be your Gayā.”
When this was said, the brahmin Sundarika Bhāradvāja said: “Magnificent, Master Gotama! Magnificent, Master Gotama! Master Gotama has made the Dhamma clear in many ways, as though he were turning upright what had been overthrown, revealing what was hidden, showing the way to one who was lost, or holding up a lamp in the dark for those with eyesight to see forms. I go to Master Gotama for refuge and to the Dhamma and to the Sangha of bhikkhus. I would receive the going forth under Master Gotama, I would receive the full admission.”
And the brahmin Sundarika Bhāradvāja received the going forth under the Blessed One, and he received the full admission. And soon, not long after his full admission, dwelling alone, withdrawn, diligent, ardent, and resolute, the venerable Bhāradvāja, by realising for himself with direct knowledge, here and now entered upon and abided in that supreme goal of the holy life for the sake of which clansmen rightly go forth from the home life into homelessness. He directly knew: “Birth is destroyed, the holy life has been lived, what had to be done has been done, there is no more coming to any state of being.” And the venerable Bhāradvāja became one of the arahants.
English translation by Suddhāso Bhikkhu
Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was living at Sāvatthi, at Jeta‘s Grove, in Anāthapiṇḍika‘s Park. There the Blessed One addressed the monks: “Monks!” “Auspicious sir,” those monks replied to the Blessed One. The Blessed One said this:
“Monks, when cloth is defiled and dirty, then no matter what kind of dye you use – whether it is blue, yellow, red, or crimson – it will appear poorly dyed and the color will not be pure. For what reason? Monks, because of the impurity of the cloth. In the same way, monks, when the mind is defiled, a bad result is expected.
“Monks, when cloth is completely pure and clean, then no matter what kind of dye you use – whether it is blue, yellow, red, or crimson – it will appear well-dyed and the color will be pure. For what reason? Monks, because of the purity of the cloth. In the same way, monks, when the mind is not defiled, a good result is expected.
“Monks, what are the defilements of the mind? Covetous deviant1 greed is a defilement of the mind. Aversion… anger… resentment… deprecation… malice… jealousy… stinginess… fraudulence… deceitfulness… stubbornness… hostility… conceit… arrogance… pride… negligence is a defilement of the mind.
“Monks, when a monk has recognized that covetous deviant greed is a defilement of the mind, he abandons it. When he has recognized that aversion… anger… resentment… deprecation… malice… jealousy… stinginess… fraudulence… deceitfulness… stubbornness… hostility… conceit… arrogance… pride… negligence is a defilement of the mind, he abandons it.
“Monks, when a monk has recognized that covetous deviant greed is a defilement of the mind and has abandoned it, when he has recognized that aversion… anger… resentment… deprecation… malice… jealousy… stinginess… fraudulence… deceitfulness… stubbornness… hostility… conceit… arrogance… pride… negligence is a defilement of the mind and has abandoned it, then he has unwavering2 confidence in the Buddha: ‘He is the Blessed One, the Arahant, the Fully Self-Awakened One, perfect in knowledge and conduct, sublime, the world-knower, the unsurpassable trainer of trainable people, the teacher of celestial and human beings, the Buddha, the Blessed One.’ He has unwavering confidence in the Dhamma: ‘The Blessed One‘s Dhamma is well-expounded, visible, timeless, tangible, a guide3, personally experiencable by the wise.’ He has unwavering confidence in the Saṅgha: ‘The Saṅgha of the Blessed One‘s disciples that has practiced well, that has practiced honorably4, that has practiced methodically, that has practiced appropriately – that is, the four pairs, the eight kinds of individuals: this is the Saṅgha of the Blessed One‘s disciples, which is worthy of support, worthy of hospitality, worthy of generosity, and respectable – an unsurpassable field of merit for the world.’
“When there is discarding, rejecting, releasing, abandoning, and relinquishing to this extent, then with the thought ‘I have unwavering confidence in the Buddha… Dhamma… Saṅgha,’ one acquires knowledge of the meaning, knowledge of the Dhamma, and joy connected with Dhamma. When one is joyful, rapture arises. When one has a rapturous mind, the body becomes tranquil. One who has a tranquil body experiences happiness. When one is happy, the mind becomes concentrated.
“With the thought ‘There is discarding, rejecting, releasing, abandoning, and relinquishing to this extent,’ one acquires knowledge of the meaning, knowledge of the Dhamma, and joy connected with Dhamma. When one is joyful, rapture arises. When one has a rapturous mind, the body becomes tranquil. One who has a tranquil body experiences happiness. When one is happy, the mind becomes concentrated.
“Monks, if a monk has this virtue, this teaching, and this wisdom, then even if he eats refined almsfood with many sauces and condiments, it is not an impediment for him. Monks, just as when a defiled and dirty cloth enters clear water it becomes completely pure and clean, or when gold enters a furnace it becomes completely pure and clean, in the same way, monks, if a monk has this virtue, this teaching, and this wisdom, then even if he eats refined almsfood with many sauces and condiments, it is not an impediment for him.
“He dwells having pervaded one direction with a mind endowed with loving-kindness – likewise the second, the third, and the fourth.5 So above, below, around, and everywhere, to all as to himself, he dwells having pervaded the entire world with a mind endowed with loving-kindness – abundant, expansive, immeasurable, without hosอาtility, and without aversion.
“He dwells having pervaded one direction with a mind endowed with compassion… with sympathetic joy… with equanimity… abundant, expansive, immeasurable, without hostility, and without aversion.
“He understands: ‘There is this, there is the inferior, there is the superior, there is a further escape from this perception.’ Knowing and seeing in this way, his mind is liberated from the corruption of sensuality, the corruption of existence, and the corruption of ignorance. When there is liberation, there is the knowledge of liberation. He understands: ‘Birth is eliminated, the spiritual life has been completed, what was to be done has been done, there will not be another life here.’ Monks, this is called ‘A monk who is cleansed by means of internal cleansing.’”
On this occasion, the Brahmin Sundarika-Bhāradvāja was seated not far from the Blessed One. He said to the Blessed One, “Does Sir Gotama go to bathe in the river Bāhukā?”
“Brahmin, what is the river Bāhukā? What will the river Bāhukā do?”
“Sir Gotama, the river Bāhukā is considered by many to be liberating, to be meritorious; many people wash away their harmful karma in the river Bāhukā.”
Then the Blessed One spoke to the Brahmin Sundarika-Bhāradvāja using these verses:
“Bāhukā, Adhikakkā, Gayā, Sundarikā,
Sarassatī, Payāgā, and the river Bāhumatī,
A fool may constantly jump in,
But his dark karma will not be purified.
“What will the river Sundarikā do, or Payāgā, or Bāhukā?
If a man has done hostile or cruel actions,
That will not purify his harmful karma.
“For one who is pure, it is always a sacred festival,
For one who is pure, it is always a holy day.
For one who is pure and has pure karma,
One attains the completion of one‘s practice.
“Bathe in this, Brahmin, and produce safety for all beings;
If you speak no lies, harm no beings, take nothing that is not given,
If you have faith and are free of stinginess,
What would you do if you went to Gayā?
Any well can be Gayā for you.”
When this was said, the Brahmin Sundarika-Bhāradvāja said to the Blessed One, “Wonderful, Sir Gotama! Wonderful, Sir Gotama! Sir Gotama, just as one might set upright what has been overturned, or reveal what has been concealed, or explain the path to one who is confused, or bring an oil-lamp into the darkness so those with eyes can see – in the same way, Sir Gotama has revealed the Dhamma in many ways. I go for refuge to Sir Gotama, and to the Dhamma, and to the monastic community. May I receive the Going-Forth in the Blessed One‘s presence; may I receive full ordination.”
The Brahmin Sundarika-Bhāradvāja received the Going-Forth in the Blessed One‘s presence, and he received full ordination. Not long after his ordination, while living alone, withdrawn, vigilant, ardent, and diligent, he directly realized for himself the conclusion of the spiritual life – the right goal that good people go forth from the household life to homelessness for. He knew, “Birth is eliminated, the spiritual life has been completed, what was to be done has been done, there will not be another life here.” Venerable Bhāradvāja become one of the Arahants.
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่พระวิหารเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตพระนครสาวัตถี ในที่นั้น พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายมาว่า ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระดำรัสของพระผู้มีพระภาคแล้ว.
พระผู้มีพระภาคจึงตรัสดังนี้ว่า ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนผ้าที่เศร้าหมอง มีมลทิน ช่างย้อมจะนำผ้านั้นใส่ลงไปในน้ำย้อมใดๆ คือ น้ำย้อมสีเขียว สีเหลือง สีแดง หรือสีชมพู ผ้านั้นก็เป็นผ้าที่ย้อมติดสีได้ไม่ดี มีสีมัวหมอง ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร เพราะผ้านั้นเป็นผ้าที่ไม่สะอาดบริสุทธิ์ ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น เมื่อจิตเศร้าหมองแล้ว ทุคติเป็นอันหวังได้ ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนผ้าที่สะอาดบริสุทธิ์ ช่างย้อมจะนำผ้านั้นใส่ลงไปในน้ำย้อมใดๆ คือ น้ำย้อมสีเขียว สีเหลือง สีแดง หรือสีชมพู ผ้านั้นก็เป็นผ้าที่ย้อมติดสีได้ดี มีสีสดใส ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร เพราะผ้านั้นเป็นผ้าที่สะอาดบริสุทธิ์ ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น เมื่อจิตไม่เศร้าหมองแล้ว สุคติเป็นอันหวังได้.
ภิกษุทั้งหลาย ก็ธรรมเหล่าไหน เป็นอุปกิเลสของจิต (ทำจิตให้เศร้าหมอง) คือ อภิชฌาวิสมโลภะ (ความโลภอย่างแรงกล้า) เป็นอุปกิเลสของจิต พยาบาท (คิดร้าย, คิดประทุษร้าย) เป็นอุปกิเลสของจิต โกธะ (โกรธ) เป็นอุปกิเลสของจิต อุปนาหะ (ผูกโกรธ) เป็นอุปกิเลสของจิต มักขะ (ลบหลู่คุณ) เป็นอุปกิเลสของจิต ปลาสะ (ยกตน) เป็นอุปกิเลสของจิต อิสสา (ริษยา) เป็นอุปกิเลสของจิต มัจฉริยะ (ตระหนี่) เป็นอุปกิเลสของจิต มายา (มารยา) เป็นอุปกิเลสของจิต สาเฐยยะ (โอ้อวด) เป็นอุปกิเลสของจิต ถัมถะ (หัวดื้อ) เป็นอุปกิเลสของจิต สารัมภะ (แข่งดี) เป็นอุปกิเลสของจิต มานะ (ถือตัว) เป็นอุปกิเลสของจิต อติมานะ (ดูหมิ่น) เป็นอุปกิเลสของจิต มทะ (มัวเมา) เป็นอุปกิเลสของจิต ปมาทะ (ประมาท) เป็นอุปกิเลสของจิต.
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนั้นรู้ชัดว่าอภิชฌาวิสมโลภะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละอภิชฌาวิสมโลภะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าพยาบาท เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละพยาบาท อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าโกธะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละโกธะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าอุปนาหะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละอุปนาหะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่ามักขะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละมักขะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าปลาสะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละปลาสะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าอิสสา เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละอิสสา อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่ามัจฉริยะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละมัจฉริยะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่ามายา เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละมายา อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าสาเฐยยะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละสาเฐยยะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าถัมถะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละถัมภะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าสารัมภะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละสารัมภะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่ามานะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละมานะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าอติมานะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละอติมานะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่ามทะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละทมะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย รู้ชัดว่าปมาทะ เป็นอุปกิเลสของจิต ก็ละปมาทะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสีย.
ภิกษุทั้งหลาย ในกาลใด ภิกษุรู้ชัดว่าอภิชฌาวิสมโลภะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละอภิชฌาวิสมโลภะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าพยาบาท เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละพยาบาท อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าโกธะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละโกธะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าอุปนาหะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละอุปนาหะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่ามักขะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละมักขะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าปลาสะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละปลาสะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าอิสสา เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละอิสสา อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่ามัจฉริยะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละมัจฉริยะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่ามายา เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละมายา อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าสาเฐยยะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละสาเฐยยะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าถัมถะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละถัมภะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าสารัมภะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละสารัมภะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่ามานะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละมานะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าอติมานะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละอติมานะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่ามทะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละทมะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้ รู้ชัดว่าปมาทะ เป็นอุปกิเลสของจิต แล้วละปมาทะ อันเป็นอุปกิเลสของจิตเสียได้.
ในกาลนั้น เธอเป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระพุทธเจ้าว่า แม้เพราะเหตุอย่างนี้ๆ พระผู้มีพระภาคนั้น เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ทรงถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ เสด็จไปดีแล้ว ทรงรู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกบุรุษที่ควรฝึก ไม่มีผู้อื่นยิ่งไปกว่า เป็นครูผู้สอนของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้เบิกบานแล้ว เป็นผู้จำแนกธรรม เป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสไม่หวั่นไหวในพระธรรมว่า พระธรรมอันพระผู้มีพระภาคตรัสดีแล้ว เป็นสิ่งที่จะพึงเห็นได้ด้วยตนเอง ไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกกันมาดู ควรน้อมเข้ามาใส่ตน อันผู้รู้ก็รู้ได้เฉพาะตน เป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระสงฆ์ว่า สงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาค เป็นผู้ปฏิบัติดีแล้ว เป็นผู้ปฏิบัติตรงแล้ว เป็นผู้ปฏิบัติเพื่อรู้ธรรมเป็นเครื่องออกจากทุกข์แล้ว เป็นผู้ปฏิบัติสมควรแล้ว นั่นคือ คู่แห่งบุรุษ ๔ คู่ นับเรียงตัวได้ ๘ บุรุษ นั่นแหละ คือ สงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาค เป็นผู้ควรแก่ของบูชา เป็นผู้ควรแก่ของต้อนรับ เป็นผู้ควรรับทักษิณา เป็นผู้ควรกระทำอัญชลี เป็นนาบุญของโลก ไม่มีนาบุญอื่นยิ่งกว่า.
เพราะเหตุที่อุปกิเลสเหล่านั้น เป็นสิ่งที่ภิกษุนั้นสละได้แล้ว คายแล้ว ปล่อยแล้ว ละเสียแล้ว สละคืนแล้ว เธอพิจารณาเห็นอย่างนี้ว่า เราเป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระพุทธเจ้า เธอย่อมเป็นผู้รู้ทั่วถึงอรรถ ย่อมเป็นผู้รู้ทั่วถึงธรรม และย่อมได้ความปราโมทย์อันประกอบด้วยธรรม เมื่อมีปราโมทย์แล้ว ย่อมเกิดปีติ เมื่อมีปีติแล้ว กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบแล้ว ย่อมเสวยสุข เมื่อมีสุข จิตย่อมตั้งมั่น เธอพิจารณาเห็นอย่างนี้ว่า เราเป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระธรรม เธอย่อมเป็นผู้รู้ทั่วถึงอรรถ ย่อมเป็นผู้รู้ทั่วถึงธรรม และย่อมได้ความปราโมทย์อันประกอบด้วยธรรม เมื่อมีปราโมทย์แล้ว ย่อมเกิดปีติ เมื่อมีปีติแล้ว กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบแล้ว ย่อมเสวยสุข เมื่อมีสุข จิตย่อมตั้งมั่น เธอพิจารณาเห็นอย่างนี้ว่า เราเป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระสงฆ์ เธอย่อมเป็นผู้รู้ทั่วถึงอรรถ ย่อมเป็นผู้รู้ทั่วถึงธรรม และย่อมได้ความปราโมทย์อันประกอบด้วยธรรม เมื่อมีปราโมทย์แล้ว ย่อมเกิดปีติ เมื่อมีปีติแล้ว กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบแล้ว ย่อมเสวยสุข เมื่อมีสุข จิตย่อมตั้งมั่น.
ภิกษุนั้นพิจารณาเห็นอย่างนี้ว่า เพราะเหตุที่อุปกิเลสเหล่านั้น เป็นสิ่งที่เราสละได้แล้ว คายแล้ว ปล่อยแล้ว ละเสียแล้ว สละคืนแล้ว เธอย่อมเป็นผู้รู้ทั่วถึงอรรถ ย่อมเป็นผู้รู้ทั่วถึงธรรม และย่อมได้ความปราโมทย์อันประกอบด้วยธรรม เมื่อมีปราโมทย์แล้ว ย่อมเกิดปีติ เมื่อมีปีติแล้ว กายย่อมสงบ ผู้มีกายสงบแล้ว ย่อมเสวยสุข เมื่อมีสุข จิตย่อมตั้งมั่น.
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนั้นมีศีลอย่างนี้ มีธรรมอย่างนี้ มีปัญญาอย่างนี้ ถึงแม้จะบริโภคบิณฑบาตแห่งข้าวสาลีอันขาวสะอาดปราศจากเมล็ดสีดำ มีแกงและกับหลายอย่าง การบริโภคบิณฑบาตของภิกษุนั้น ก็ไม่เป็นอันตรายแก่เธอ.
ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนผ้าที่เศร้าหมอง มีมลทิน ครั้นมาถึงน้ำที่ใสสะอาด ย่อมเป็นผ้าบริสุทธิ์สะอาด หรือทองคำที่มาถึงปากเบ้า ย่อมเป็นทองที่บริสุทธิ์ ผ่องใส ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น ภิกษุมีศีลอย่างนี้ มีธรรมอย่างนี้ มีปัญญาอย่างนี้ ถึงแม้จะบริโภคบิณฑบาตแห่งข้าวสาลีอันขาวสะอาดปราศจากเมล็ดสีดำ มีแกงและกับหลายอย่าง การบริโภคบิณฑบาตของภิกษุนั้น ก็ไม่เป็นอันตรายแก่เธอ.
ภิกษุนั้นมีจิตประกอบด้วยเมตตา แผ่ไปสู่ทิศที่หนึ่ง ทิศที่สอง ทิศที่สาม ทิศที่สี่ ก็เหมือนกันอย่างนั้น ทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง เธอแผ่ไปตลอดโลกทั้งสิ้น ในที่ทั้งปวง แก่สัตว์ทั้งหลายทั่วหน้าเสมอกัน ด้วยจิตอันประกอบด้วยเมตตา เป็นจิตไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทแล้วแลอยู่.
ภิกษุนั้นมีจิตประกอบด้วยกรุณา แผ่ไปสู่ทิศที่หนึ่ง ทิศที่สอง ทิศที่สาม ทิศที่สี่ ก็เหมือนกันอย่างนั้น ทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง เธอแผ่ไปตลอดโลกทั้งสิ้น ในที่ทั้งปวง แก่สัตว์ทั้งหลายทั่วหน้าเสมอกัน ด้วยจิตอันประกอบด้วยกรุณา เป็นจิตไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทแล้วแลอยู่.
ภิกษุนั้นมีจิตประกอบด้วยมุทิตา แผ่ไปสู่ทิศที่หนึ่ง ทิศที่สอง ทิศที่สาม ทิศที่สี่ ก็เหมือนกันอย่างนั้น ทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง เธอแผ่ไปตลอดโลกทั้งสิ้น ในที่ทั้งปวง แก่สัตว์ทั้งหลายทั่วหน้าเสมอกัน ด้วยจิตอันประกอบด้วยมุทิตา เป็นจิตไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทแล้วแลอยู่.
ภิกษุนั้นมีจิตประกอบด้วยอุเบกขา แผ่ไปสู่ทิศที่หนึ่ง ทิศที่สอง ทิศที่สาม ทิศที่สี่ ก็เหมือนกันอย่างนั้น ทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง เธอแผ่ไปตลอดโลกทั้งสิ้น ในที่ทั้งปวง แก่สัตว์ทั้งหลายทั่วหน้าเสมอกัน ด้วยจิตอันประกอบด้วยอุเบกขา เป็นจิตไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทแล้วแลอยู่.
ภิกษุทั้งหลาย ด้วยอาการอย่างนี้ เธอย่อมรู้ชัดว่า สิ่งนี้มีอยู่ สิ่งที่เลวมีอยู่ สิ่งที่ประณีตมีอยู่ อุบายเป็นเครื่องสลัดออกที่ยิ่งขึ้นไปของสัญญานี้มีอยู่ เมื่อเธอรู้อยู่อย่างนี้ เห็นอยู่อย่างนี้ จิตย่อมหลุดพ้นจากกามาสวะ หลุดพ้นจากภวาสวะ หลุดพ้นจากอวิชชาสวะ เมื่อจิตหลุดพ้นแล้ว ย่อมมีญาณรู้ว่าหลุดพ้นแล้ว ย่อมรู้ชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว กิจที่ควรทำได้ทำเสร็จแล้ว กิจอื่นเพื่อความเป็นอย่างนี้ไม่ได้มี
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนี้เรากล่าวว่า เป็นผู้อาบแล้วด้วยเครื่องอาบอันเป็นภายใน.
ก็โดยสมัยนั้น สุนทริกภารทวาชพราหมณ์ นั่งอยู่ไม่ไกลพระผู้มีพระภาค จึงทูลถามพระผู้มีพระภาคดังนี้ว่า ท่านพระโคดม จะเสด็จไปยังแม่น้ำพาหุกา เพื่อจะสรงสนานหรือ.
พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า พราหมณ์ จะมีประโยชน์อะไรด้วยแม่น้ำพาหุกาเล่า แม่น้ำพาหุกา จักทำประโยชน์อะไรได้.
สุนทริกภารทวาชพราหมณ์ทูลว่า ท่านพระโคดม คนจำนวนมากถือกันว่า แม่น้ำพาหุกาให้ความบริสุทธิ์ได้ ท่านพระโคดม คนจำนวนมากถือกันว่า แม่น้ำพาหุกาเป็นบุญ อนึ่ง คนจำนวนมาก ไปลอยบาปกรรมที่ตนทำแล้ว ในแม่น้ำพาหุกา.
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
คนพาลผู้มีกรรมชั่ว ถึงจะแล่นไปยังแม่น้ำพาหุกา
ท่าน้ำอธิกักกะ ท่าน้ำคยา แม่น้ำสุนทริกา
แม่น้ำสรัสสดี ท่าน้ำปยาคะ และแม่น้ำพาหุมดี
เป็นประจำก็บริสุทธิ์ไม่ได้.
แม่น้ำสุนทริกา ท่าน้ำปยาคะ หรือแม่น้ำพาหุกา จักทำอะไรได้
จะชำระคนผู้มีเวร ผู้ทำกรรมอันหยาบช้า
ผู้มีกรรมอันเป็นบาปนั้น ให้บริสุทธิ์ไม่ได้เลย.
สำหรับบุคคลผู้บริสุทธิ์ ผัคคุณฤกษ์1ย่อมถึงพร้อมได้ทุกเมื่อ
อุโบสถก็ย่อมถึงพร้อมได้ทุกเมื่อ วัตรปฏิบัติก็ย่อมถึงพร้อมได้ทุกเมื่อ
พราหมณ์ ท่านจงอาบในคำสอนของเรานี้เถิด
จงทำความปลอดภัยในสัตว์ทั้งปวงเถิด
ถ้าท่านไม่กล่าวคำเท็จ ไม่เบียดเบียนสัตว์
ไม่ถือเอาสิ่งของที่เจ้าของไม่ได้ให้ เป็นผู้มีศรัทธา
ไม่ตระหนี่ ท่านจะไปยังท่าน้ำคยาทำไม
แม้การดื่มน้ำจากท่าน้ำคยา ก็จักมีประโยชน์อะไรแก่ท่าน.
ครั้นพระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้แล้ว สุนทริกภารทวาชพราหมณ์ได้ทูลพระผู้มีพระภาคว่า ภันเต ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก ภันเต ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก เปรียบเหมือนบุคคลหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอกทางแก่คนผู้หลงทาง หรือส่องประทีปในที่มืดด้วยหวังว่า คนมีตาดีจะได้มองเห็นรูป ดังนี้ พระผู้มีพระภาคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปริยายอย่างนี้ก็ฉันนั้นเหมือนกัน ภันเต ข้าพเจ้านี้ ขอถึงพระผู้มีพระภาค กับทั้งพระธรรม และทั้งพระภิกษุสงฆ์ว่าเป็นสรณะ ขอพระองค์โปรดทรงจำข้าพเจ้าว่า เป็นอุบาสกผู้ถึงสรณะจนตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป ภันเต ขอข้าพระองค์พึงได้บรรพชาอุปสมบท ในสำนักของพระผู้มีพระภาคเถิด.
สุนทริกภารทวาชพราหมณ์ได้บรรพชาอุปสมบทในสำนักของพระผู้มีพระภาคแล้ว ท่านพระภารทวาชะอุปสมบทไม่นาน ได้หลีกออกจากหมู่อยู่ผู้เดียว เป็นผู้ไม่ประมาท มีความเพียร มีตนส่งไปแล้วในธรรมนั้นอยู่ ไม่ช้าก็กระทำให้แจ้งซึ่งที่สุดแห่งพรหมจรรย์อันไม่มีอะไรอื่นยิ่งกว่า อันเป็นประโยชน์ที่ต้องการของกุลบุตรทั้งหลาย ผู้ออกจากเรือนบวชเป็นบรรพชิตโดยชอบ ด้วยปัญญาอันยิ่งเองในปัจจุบันเข้าถึงอยู่ รู้ชัดว่า ชาติสิ้นแล้ว พรหมจรรย์อยู่จบแล้ว กิจที่ควรทำได้ทำเสร็จแล้ว กิจอื่นที่จะต้องทำเพื่อความเป็นอย่างนี้มิได้มี ก็แลท่านพระภารทวาชะเป็นพระอรหันต์องค์หนึ่ง ในจำนวนพระอรหันต์ทั้งหลาย.
-บาลี มู. ม. 12/64/91.
https://84000.org/tipitaka/pali/?12//64
https://etipitaka.com/read/pali/12/64
1 ผัคคุณฤกษ์ = เทศกาลอาบน้ำชำระบาปในวันข้างขึ้นเดือน ๔ ของพวกพราหมณ์ ซึ่งถือว่าสามารถชำระบาปที่ทำมาแล้วตลอดปีได้.
