ลักษณะของความเป็นทุกข์

ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงธรรมปริยาย ชื่ออาทิตตปริยายแก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟังธรรมนั้น ภิกษุทั้งหลาย ธรรมปริยายชื่ออาทิตตปริยายนั้นเป็นอย่างไร คือ ภิกษุทั้งหลาย อินทรีย์คือดวงตา ถูกแทงด้วยหลาวเหล็ก ที่ร้อนจัด มีไฟติดลุกโพลง โชติช่วงแล้ว ยังดีกว่า... read more

ภิกษุทั้งหลาย สิ่งใดไม่ใช่ของเธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงละสิ่งนั้นเสีย สิ่งนั้นอันเธอทั้งหลายละได้แล้ว จักเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุข ภิกษุทั้งหลาย อะไรเล่าไม่ใช่ของเธอทั้งหลาย. ภิกษุทั้งหลาย ตาไม่ใช่ของเธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงละมันเสีย สิ่งนั้นอันเธอทั้งหลายละได้แล้ว จักเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุข. ภิกษุทั้งหลาย... read more

ภิกษุทั้งหลาย เราจะแสดงปฏิปทาที่สัปปายะ (สะดวกสบาย) แก่การบรรลุนิพพาน แก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว ภิกษุทั้งหลาย ปฏิปทาที่สัปปายะแก่การบรรลุนิพพานนั้นเป็นอย่างไร คือ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้  ย่อมเห็นว่า... read more

เรื่องเกิดขึ้นที่พระนครสาวัตถี. ภิกษุทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลายที่ไม่มีเท้าก็ดี มี ๒ เท้าก็ดี มี ๔ เท้าก็ดี มีเท้ามากก็ดี มีรูปก็ดี ไม่มีรูปก็ดี มีสัญญาก็ดี ไม่มีสัญญาก็ดี มีสัญญาก็มิใช่จะไม่มีสัญญาก็มิใช่ก็ดี มีประมาณเท่าใด ตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธะ บัณฑิตกล่าวว่า เป็นผู้เลิศกว่าบรรดาสัตว์เหล่านั้น. ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น กุศลธรรมเหล่าใดเหล่าหนึ่งบรรดามี... read more

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเสด็จจาริกไปในแคว้นโกศลพร้อมด้วยภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่ พระผู้มีพระภาคทรงดำเนินไปตามหนทางไกล ได้ทอดพระเนตรเห็นชาวประมงจับปลา ฆ่าปลาแล้วขายอยู่ ณ ท้องถิ่นแห่งหนึ่ง ได้เสด็จแวะริมทาง แล้วประทับนั่งลงบนอาสนะที่ได้ปูไว้ ณ โคนต้นไม้แห่งหนึ่ง แล้วตรัสถามภิกษุทั้งหลายว่า ภิกษุทั้งหลาย... read more

ภิกษุทั้งหลาย โทษของความไม่อดทน ๕ ประการเหล่านี้ ๕ ประการอะไรบ้าง คือ ๑) ผู้ไม่อดทน ย่อมไม่เป็นที่รัก ไม่เป็นที่ชอบใจของคนเป็นอันมาก ๒) ผู้ไม่อดทน ย่อมเป็นผู้มากด้วยเวร ๓) ผู้ไม่อดทน... read more

… ราชกุมาร ตถาคตรู้ชัดซึ่งวาจาใด อันไม่จริง ไม่แท้ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ และไม่เป็นที่รัก ไม่ที่ชอบใจของผู้อื่น ตถาคตย่อมไม่กล่าววาจานั้น. ตถาคตรู้ชัดซึ่งวาจาใด อันจริง อันแท้ แต่ไม่ประกอบด้วยประโยชน์... read more

พระเจ้าปเสนทิโกศล ได้กราบทูลพระพุทธเจ้าว่า ภันเต (วันนี้) ข้าพระองค์เข้าที่หลีกเร้นพักผ่อนอยู่ ได้เกิดความนึกคิดอย่างนี้ว่า ชนเหล่าไหนชื่อว่ารักตน ชนเหล่าไหนชื่อว่าไม่รักตน ข้าพระองค์ จึงได้เกิดความคิดต่อไปว่า ก็ชนเหล่าใดย่อมประพฤติทุจริตด้วยกาย ประพฤติทุจริตด้วยวาจา ประพฤติทุจริตด้วยใจ... read more

ภิกษุทั้งหลาย ห้วงบุญ ห้วงกุศล ๔ ประการเหล่านี้ อันนำความสุขมาให้ ๔ ประการ อะไรบ้าง คือ ภิกษุทั้งหลาย อริยสาวกในกรณีนี้เป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระพุทธเจ้าว่า แม้เพราะเหตุอย่างนี้ๆ พระผู้มีพระภาคนั้น... read more

ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกท่านพระอุทายีมาถามว่า อุทายี ฐานะที่ตั้งแห่งอนุสสติ1 มีเท่าไร. เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสถามอย่างนี้แล้ว ท่านพระอุทายีได้นิ่งอยู่. พระผู้มีพระภาคได้ตรัสถามท่านพระอุทายีเป็นครั้งที่ ๒ ว่า อุทายี ฐานะที่ตั้งแห่งอนุสสติมีเท่าไร. เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสถามอย่างนี้แล้ว ท่านพระอุทายีก็ได้นิ่งอยู่. พระผู้มีพระภาคได้ตรัสถามท่านพระอุทายีเป็นครั้งที่ ๓ ว่า อุทายี... read more