มีความสะดุ้งหวาดกลัว เพราะยังมีอุปาทาน
เรื่องเกิดขึ้นที่พระนครสาวัตถี พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงความสะดุ้งหวาดกลัวเพราะอุปาทาน และความไม่สะดุ้งหวาดกลัวเพราะไม่มีอุปาทานแก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟังธรรมนั้น จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว.
ภิกษุทั้งหลาย ความสะดุ้งหวาดกลัวเพราะอุปาทานเป็นอย่างไร คือ ภิกษุทั้งหลาย ปุถุชนผู้ไม่ได้สดับในกรณีนี้ ย่อมตามเห็นรูปว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นอัตตาของเรา ดังนี้ แต่รูปนั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่เขา เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของรูป โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมเกิดขึ้นแก่เขา.
ย่อมตามเห็นเวทนาว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นอัตตาของเรา ดังนี้ แต่เวทนานั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่เขา เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของเวทนา โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมเกิดขึ้นแก่เขา.
ย่อมตามเห็นสัญญาว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นอัตตาของเรา ดังนี้ แต่สัญญานั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่เขา เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของสัญญา โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมเกิดขึ้นแก่เขา.
ย่อมตามเห็นสังขารว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นอัตตาของเรา ดังนี้ แต่สังขารนั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่เขา เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของสังขาร โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมเกิดขึ้นแก่เขา.
ย่อมตามเห็นวิญญาณว่า นั่นของเรา นั่นเป็นเรา นั่นเป็นอัตตาของเรา ดังนี้ แต่วิญญาณนั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่เขา เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของวิญญาณ โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมเกิดขึ้นแก่เขา.
ภิกษุทั้งหลาย ความสะดุ้งหวาดกลัวเพราะอุปาทานย่อมมี ด้วยอาการอย่างนี้.
ภิกษุทั้งหลาย ความไม่สะดุ้งหวาดกลัวเพราะไม่อุปาทานเป็นอย่างไร คือ ภิกษุทั้งหลาย อริยสาวกผู้ได้สดับในกรณีนี้ ย่อมตามเห็นรูปว่า นั่นไม่ใช่ของเรา นั่นไม่ใช่เป็นเรา นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา ดังนี้ รูปนั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่อริยสาวก เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของรูป โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมไม่เกิดขึ้นแก่อริยสาวกนั้น.
ย่อมตามเห็นเวทนาว่า นั่นไม่ใช่ของเรา นั่นไม่ใช่เป็นเรา นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา ดังนี้ เวทนานั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่อริยสาวก เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของเวทนา โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมไม่เกิดขึ้นแก่อริยสาวกนั้น.
ย่อมตามเห็นสัญญาว่า นั่นไม่ใช่ของเรา นั่นไม่ใช่เป็นเรา นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา ดังนี้ สัญญานั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่อริยสาวก เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของสัญญา โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมไม่เกิดขึ้นแก่อริยสาวกนั้น.
ย่อมตามเห็นสังขารว่า นั่นไม่ใช่ของเรา นั่นไม่ใช่เป็นเรา นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา ดังนี้ สังขารนั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่อริยสาวก เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของสังขาร โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมไม่เกิดขึ้นแก่อริยสาวกนั้น.
ย่อมตามเห็นวิญญาณว่า นั่นไม่ใช่ของเรา นั่นไม่ใช่เป็นเรา นั่นไม่ใช่อัตตาของเรา ดังนี้ วิญญาณนั้นย่อมแปรปรวน มีความเปลี่ยนเป็นประการอื่นแก่อริยสาวก เพราะความแปรปรวน และความเปลี่ยนเป็นประการอื่นของวิญญาณ โสกปริเทวะ ทุกขโทมนัส และอุปายาสทั้งหลาย ย่อมไม่เกิดขึ้นแก่อริยสาวกนั้น.
ภิกษุทั้งหลาย ความไม่สะดุ้งหวาดกลัวเพราะไม่อุปาทานย่อมมี ด้วยอาการอย่างนี้.
-บาลี ขนธ. สํ. 17/20/31.
https://84000.org/tipitaka/pali/?17//20,
https://etipitaka.com/read/pali/17/20/
English translation by Bhikkhu Sujato
At Sāvatthī.
“Mendicants, I will teach you how grasping leads to anxiety, and how not grasping leads to freedom from anxiety. Listen and pay close attention, I will speak. And how does grasping lead to anxiety? It’s when an uneducated ordinary person regards form like this: ‘This is mine, I am this, this is my self.’ But that form of theirs decays and perishes, which gives rise to sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress. They regard feeling … perception … choices … consciousness like this: ‘This is mine, I am this, this is my self.’ But that consciousness of theirs decays and perishes, which gives rise to sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress. That’s how grasping leads to anxiety.
And how does not grasping lead to freedom from anxiety? It’s when an educated noble disciple regards form like this: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’ When that form of theirs decays and perishes, it doesn’t give rise to sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress. They regard feeling … perception … choices … consciousness like this: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’ When that consciousness of theirs decays and perishes, it doesn’t give rise to sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress. That’s how not grasping leads to freedom from anxiety.”
English translation by Bhikkhu Bodhi
At Savatthi. “Bhikkhus, I will teach you agitation through clinging and nonagitation through nonclinging. Listen to that and attend closely….
“And how, bhikkhus, is there agitation through clinging? Here, bhikkhus, the uninstructed worldling regards form thus: ‘This is mine, this I am, this is my self.’ That form of his changes and alters. With the change and alteration of form, there arise in him sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair.
“He regards feeling thus … perception thus … volitional formations thus … consciousness thus: ‘This is mine, this I am, this is my self.’ That consciousness of his changes and alters. With the change and alteration of consciousness, there arise in him sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair.
“It is in such a way, bhikkhus, that there is agitation through clinging.
“And how, bhikkhus, is there nonagitation through nonclinging? Here, bhikkhus, the instructed noble disciple does not regard form thus: ‘This is mine, this I am, this is my self.’ That form of his changes and alters. With the change and alteration of form, there do not arise in him sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair.
“He does not regard feeling thus … perception thus … volitional formations thus … consciousness thus: ‘This is mine, this I am, this is my self.’ That consciousness of his changes and alters. With the change and alteration of consciousness, there do not arise in him sorrow, lamentation, pain, displeasure, and despair.
“It is in such a way, bhikkhus, that there is nonagitation through nonclinging.”
