สัตว์ผู้มีอวิชชา ได้ท่องเที่ยวไปแล้ว ตลอดกาลยืดยาวนาน (๓)
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่พระเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตพระนครสาวัตถี ภิกษุรูปหนึ่งได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ … แล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า
ภันเต กัปหนึ่งนานเท่าไหร่หนอ.
ภิกษุ กัปหนึ่งนานแล ไม่ใช่ง่ายที่จะนับกัปนั้นว่า เท่านี้ปี เท่านี้ ๑๐๐ ปี เท่านี้ ๑,๐๐๐ ปี หรือว่าเท่านี้ ๑๐๐,๐๐๐ ปี.
ภันเต ก็พระองค์อาจจะอุปมาได้ไหม.
อาจอุปมาได้ ภิกษุ ภิกษุ เปรียบเหมือนภูเขาหินลูกใหญ่ ยาว ๑ โยชน์ กว้าง ๑ โยชน์ สูง ๑ โยชน์ ไม่มีช่อง ไม่มีโพรง เป็นแท่งทึบ บุรุษพึงเอาผ้าของแคว้นกาสีมาแล้ว ปัดภูเขานั้น ๑๐๐ ปีต่อครั้ง ภิกษุ ภูเขาหินลูกใหญ่นั้น พึงถึงความสิ้นไป หมดไป เพราะความพยายามนี้ยังเร็วกว่า ส่วนกัปหนึ่งยังไม่ถึงความสิ้นไป หมดไป.
ภิกษุ กัปหนึ่งนานอย่างนี้ บรรดากัปที่นานอย่างนี้ พวกเธอท่องเที่ยวไปแล้ว ไม่ใช่ ๑ กัป ไม่ใช่ ๑๐๐ กัป ไม่ใช่ ๑,๐๐๐ กัป ไม่ใช่ ๑๐๐,๐๐๐ กัป.
ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร ภิกษุ เพราะเหตุว่า สงสารนี้กำหนดที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายไม่ได้ เมื่อเหล่าสัตว์ผู้มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูก ท่องเที่ยวไปมาอยู่ ที่สุดเบื้องต้นย่อมไม่ปรากฏ สัตว์เหล่านั้นได้เสวยความทุกข์ ความเผ็ดร้อน ความพินาศ ได้เพิ่มพูนปฐพีที่เป็นป่าช้าตลอดกาลนานเหมือนอย่างนั้น.
ภิกษุ ด้วยเหตุเพียงเท่านี้ ก็พอแล้วเพื่อจะเบื่อหน่ายในสังขารทั้งปวง พอแล้วเพื่อจะคลายกำหนัด พอแล้วเพื่อจะหลุดพ้น ดังนี้.
-บาลี นิทาน. สํ. 16/215/429.
https://84000.org/tipitaka/pali/?16//215, https://etipitaka.com/read/pali/16/215
English translation by Bhikkhu Sujato
At Sāvatthī.
Then a mendicant went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and asked him, “Sir, how long is an eon?”
“Mendicant, an eon is long. It’s not easy to calculate how many years, how many hundreds or thousands or hundreds of thousands of years it lasts.”
“But sir, is it possible to give a simile?”
“It’s possible,” said the Buddha.
“Suppose there was a huge stone mountain, a league long, a league wide, and a league high, with no cracks or holes, one solid mass. And as each century passed someone would stroke it with a fine cloth from Kāsī. By this means the huge stone mountain would be worn away before the eon comes to an end. That’s how long an eon is. And we’ve transmigrated through many such eons, many hundreds, many thousands, many hundreds of thousands.
Why is that? Transmigration has no known beginning. No first point is found of sentient beings roaming and transmigrating, hindered by ignorance and fettered by craving. For such a long time you have undergone suffering, agony, and disaster, swelling the cemeteries. This is quite enough for you to become disillusioned, dispassionate, and freed regarding all conditions.”
