เวทนามี ๑๐๘ (๒)
ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงธรรมปริยายซึ่งมีปริยาย ๑๐๘ แก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟังธรรมปริยายนั้น ภิกษุทั้งหลาย ก็ธรรมปริยายซึ่งมีปริยาย ๑๐๘ เป็นอย่างไร คือ
ภิกษุทั้งหลาย โดยปริยายหนึ่ง เรากล่าวเวทนา ๒ ประการไว้ก็มี โดยปริยายหนึ่ง เรากล่าวเวทนา ๓ ประการไว้ก็มี โดยปริยายหนึ่ง เรากล่าวเวทนา ๕ ประการไว้ก็มี โดยปริยายหนึ่ง เรากล่าวเวทนา ๖ ประการไว้ก็มี โดยปริยายหนึ่ง เรากล่าวเวทนา ๑๘ ประการไว้ก็มี โดยปริยายหนึ่ง เรากล่าวเวทนา ๓๖ ประการไว้ก็มี โดยปริยายหนึ่ง เรากล่าวเวทนา ๑๐๘ ประการไว้ก็มี.
ภิกษุทั้งหลาย ก็เวทนา ๒ ประการอะไรบ้าง คือ เวทนาทางกาย และเวทนาทางใจ ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า เวทนา ๒ ประการ.
ภิกษุทั้งหลาย ก็เวทนา ๓ ประการอะไรบ้าง คือ สุขเวทนา ทุกขเวทนา และอทุกขมสุขเวทนา ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่าเวทนา ๓ ประการ.
ภิกษุทั้งหลาย ก็เวทนา ๕ ประการอะไรบ้าง คือ อินทรีย์คือสุข อินทรีย์คือทุกข์ อินทรีย์คือโสมนัส อินทรีย์คือโทมนัส และอินทรีย์คืออุเบกขา ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า เวทนา ๕ ประการ.
ภิกษุทั้งหลาย ก็เวทนา ๖ ประการอะไรบ้าง คือ เวทนาที่เกิดจากผัสสะทางตา เวทนาที่เกิดจากผัสสะทางหู เวทนาที่เกิดจากผัสสะทางจมูก เวทนาที่เกิดจากผัสสะทางลิ้น เวทนาที่เกิดจากผัสสะทางกาย และเวทนาที่เกิดจากผัสสะทางใจ ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า เวทนา ๖ ประการ.
ภิกษุทั้งหลาย ก็เวทนา ๑๘ ประการอะไรบ้าง คือ เวทนาที่เกิดร่วมกับโสมนัส ๖ เวทนาที่เกิดร่วมกับโทมนัส ๖ เวทนาที่เกิดร่วมกับอุเบกขา ๖ ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า เวทนา ๑๘ ประการ.
ภิกษุทั้งหลาย ก็เวทนา ๓๖ ประการอะไรบ้าง คือ เคหสิตโสมนัส ๖ (โสมนัสอาศัยเรือน) เนกขัมมโสมนัส ๖ (โสมนัสอาศัยการหลีกออกจากกาม) เคหสิตโทมนัส ๖ (โทมนัสอาศัยเรือน) เนกขัมมสิตโทมนัส ๖ (โทมนัสอาศัยการหลีกออกจากกาม) เคหสิตอุเบกขา ๖ (อุเบกขาอาศัยเรือน) เนกขัมมสิตอุเบกขา ๖ (อุเบกขาอาศัยการหลีกออกจากกาม) ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า เวทนา ๓๖ ประการ.
ภิกษุทั้งหลาย ก็เวทนา ๑๐๘ ประการอะไรบ้าง คือ เวทนาที่เป็นอดีต ๓๖ เวทนาที่เป็นอนาคต ๓๖ เวทนาที่เป็นปัจจุบัน ๓๖ ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้เรียกว่า เวทนา ๑๐๘.
ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้แล ธรรมปริยายซึ่งมีปริยาย ๑๐๘.
-บาลี สฬา. สํ. 18/286/430.
https://84000.org/tipitaka/pali/?18//286, https://etipitaka.com/read/pali/18/286
English translation by Bhikkhu Sujato
“Mendicants, I will teach you an exposition of the teaching on the hundred and eight. Listen …
And what is the exposition of the teaching on the hundred and eight? Mendicants, in one explanation I’ve spoken of two feelings. In another explanation I’ve spoken of three feelings, or five, six, eighteen, thirty-six, or a hundred and eight feelings.
And what are the two feelings? Physical and mental. These are called the two feelings.
And what are the three feelings? Pleasant, painful, and neutral feelings. …
And what are the five feelings? The faculties of pleasure, pain, happiness, sadness, and equanimity. …
And what are the six feelings? Feeling born of eye contact … ear contact … nose contact … tongue contact … body contact … mind contact. …
And what are the eighteen feelings? There are six preoccupations with happiness, six preoccupations with sadness, and six preoccupations with equanimity. …
And what are the thirty-six feelings? Six kinds of lay happiness and six kinds of renunciate happiness. Six kinds of lay sadness and six kinds of renunciate sadness. Six kinds of lay equanimity and six kinds of renunciate equanimity. …
And what are the hundred and eight feelings? Thirty six feelings in the past, future, and present. These are called the hundred and eight feelings.
This is the exposition of the teaching on the hundred and eight.”
English translation by Bhikkhu Bodhi
“Bhikkhus, I will teach you a Dhamma exposition on the theme of the hundred and eight. Listen to that….
“And what, bhikkhus, is the Dhamma exposition on the theme of the hundred and eight? I have spoken of two kinds of feelings by one method of exposition; I have spoken of three kinds of feelings by another method of exposition; I have spoken of five kinds of feelings … six kinds of feelings … eighteen kinds of feelings … thirty-six kinds of feelings by another method of exposition; and I have spoken of one hundred and eight kinds of feelings by still another method of exposition.
“And what, bhikkhus, are the two kinds of feelings? Bodily and mental. These are called the two kinds of feelings.
“And what, bhikkhus, are the three kinds of feelings? Pleasant feeling, painful feeling, neither-painful-nor-pleasant feeling. These are called the three kinds of feelings.
And what, bhikkhus, are the five kinds of feelings? The pleasure faculty, the pain faculty, the joy faculty, the displeasure faculty, the equanimity faculty. These are called the five kinds of feelings.
“And what, bhikkhus, are the six kinds of feelings? Feeling born of eye-contact … feeling born of mind-contact. These are called the six kinds of feeling.
“And what, bhikkhus, are the eighteen kinds of feelings? Six examinations accompanied by joy, six examinations accompanied by displeasure, six examinations accompanied by equanimity. These are called the eighteen kinds of feelings.
“And what, bhikkhus, are the thirty-six kinds of feelings? Six types of joy based on the household life, six types of joy based on renunciation; six types of displeasure based on the household life, six types of displeasure based on renunciation; six types of equanimity based on the household life, six types of equanimity based on renunciation. These are called the thirty-six kinds of feelings. “And what, bhikkhus, are the hundred and eight kinds of feelings? The above thirty-six feelings in the past, the above thirty-six feelings in the future, the above thirty-six feelings at present. These are called the hundred and eight kinds of feelings.
“This, bhikkhus, is the Dhamma exposition on the theme of the hundred and eight.”
