ความเบาใจ ๔ ประการ
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเสด็จจาริกไปในโกศลชนบท พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่ เสด็จถึงนิคมของพวกกาลามะชื่อว่าเกสปุตตะ.
พวกชนกาลามโคตรชาวเกสปุตตนิคมได้ฟังข่าวมาว่า พระสมณโคดมผู้เป็นโอรสของเจ้าศากยะ ออกจากศากยสกุลบวชเป็นบรรพชิต เสด็จมาถึงเกสปุตตนิคมแล้ว ก็กิตติศัพท์อันงามของท่านพระโคดมนั้นขจรไปอย่างนี้ว่า แม้เพราะเหตุอย่างนี้ๆ พระผู้มีพระภาคนั้น เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ เสด็จไปดีแล้ว ทรงรู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกบุรุษที่ควรฝึก ไม่มีผู้อื่นยิ่งไปกว่า เป็นครูผู้สอนของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้เบิกบานแล้ว เป็นผู้จำแนกธรรม พระสมณโคดมนั้น ทรงกระทำโลกนี้ พร้อมทั้งเทวโลก มารโลก พรหมโลก ให้แจ้งชัดด้วยพระปัญญาอันยิ่งเองแล้ว ทรงสอนหมู่สัตว์ พร้อมทั้งสมณะ พราหมณ์ เทวดาและมนุษย์ให้รู้ตาม พระองค์ทรงแสดงธรรมอันงามในเบื้องต้น งามในท่ามกลาง งามในที่สุด ประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถ พร้อมทั้งพยัญชนะ บริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง ก็การได้เห็นพระอรหันต์เห็นปานนั้นเป็นความดี.
ครั้งนั้น ชนกาลามโคตร ชาวเกสปุตตนิคมได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคยังที่ประทับ บางพวกถวายอภิวาทแล้วนั่งในที่สมควร บางพวกได้ปราศรัยกับพระผู้มีพระภาค พอให้เป็นที่ระลึกถึงกันแล้วนั่งในที่สมควร บางพวกประนมอัญชลีไปทางพระผู้มีพระภาคแล้วนั่งในที่สมควร บางพวกประกาศชื่อและโคตรในสำนักพระผู้มีพระภาคแล้วนั่งในที่สมควร เมื่อต่างก็นั่งลงเรียบร้อยแล้ว จึงได้ทูลพระผู้มีพระภาคว่า
ภันเต มีสมณพราหมณ์พวกหนึ่ง มายังเกสปุตตนิคม สมณพราหมณ์พวกนั้น พูดประกาศแต่เฉพาะวาทะของตนเองเท่านั้น ส่วนวาทะของผู้อื่นช่วยกันกระทบกระเทียบ ดูหมิ่น พูดกด ทำให้ไม่น่าเชื่อถือ ภันเต มีสมณพราหมณ์อีกพวกหนึ่ง มายังเกสปุตตนิคม ถึงพราหมณ์พวกนั้น ก็พูดประกาศแต่เฉพาะวาทะของตนเองเท่านั้น ส่วนวาทะของผู้อื่นช่วยกันกระทบกระเทียบ ดูหมิ่น พูดกด ทำให้ไม่น่าเชื่อถือ ภันเต พวกข้าพระองค์ยังมีความเคลือบแคลง มีสงสัยในสมณพราหมณ์เหล่านั้นอยู่ทีเดียวว่า ท่านสมณพราหมณ์เหล่านั้น ใครพูดจริง ใครพูดเท็จ.
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า กาลามะทั้งหลาย ก็ควรแล้วที่ท่านทั้งหลายจะเคลือบแคลง จะสงสัย และท่านทั้งหลายเกิดความเคลือบแคลง เกิดความสงสัยในฐานะที่ควรแล้ว มาเถิด กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลาย
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการฟังตามๆ กันมา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการกระทำตามๆ กันมา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการเล่าลือกันอยู่
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการอ้างตำรา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการนึกเดาเอาเอง
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการคาดคะเน
อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรึกตามอาการ
อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรงกับความเห็นของตน
อย่าได้เชื่อถือ เพราะเห็นว่าผู้พูดเป็นคนควรเชื่อได้
อย่าได้เชื่อถือ เพราะว่าสมณะนี้เป็นครูของเรา
กาลามะทั้งหลาย เมื่อใด เธอทั้งหลายพึงรู้ได้ด้วยตนเองว่า ธรรมเหล่านี้เป็นอกุศล ธรรมเหล่านี้มีโทษ ธรรมเหล่านี้อันผู้รู้ติเตียน ธรรมเหล่านี้อันบุคคลสมาทาน (ประพฤติ) ให้บริบูรณ์แล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความทุกข์ เมื่อนั้น เธอทั้งหลายพึงละธรรมเหล่านั้นเสียเถิด.
กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความความข้อนั้นว่าอย่างไร ความโลภเมื่อเกิดขึ้นภายในบุคคล ย่อมเกิดขึ้นเพื่อประโยชน์เกื้อกูล หรือเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล.
เพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย ก็บุคคลผู้โลภ ถูกความโลภครอบงำย่ำยีจิตแล้ว ย่อมฆ่าสัตว์ก็ได้ ย่อมลักทรัพย์ก็ได้ ย่อมคบชู้ก็ได้ ย่อมพูดเท็จก็ได้ และย่อมชักชวนผู้อื่นเพื่อความเป็นอย่างนั้นก็ได้ ข้อนี้ย่อมเป็นไปเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความทุกข์ตลอดกาลนานใช่ไหม.
จริงอย่างนั้น ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นว่าอย่างไร โทสะเมื่อเกิดขึ้นภายในบุคคล ย่อมเกิดขึ้นเพื่อประโยชน์เกื้อกูล หรือเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล.
เพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย ก็บุคคลผู้มีโทสะ ถูกโทสะครอบงำย่ำยีจิตแล้ว ย่อมฆ่าสัตว์ก็ได้ ย่อมลักทรัพย์ก็ได้ ย่อมคบชู้ก็ได้ ย่อมพูดเท็จก็ได้ และย่อมชักชวนผู้อื่นเพื่อความเป็นอย่างนั้นก็ได้ ข้อนี้ย่อมเป็นไปเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความทุกข์ตลอดกาลนานใช่ไหม.
จริงอย่างนั้น ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นว่าอย่างไร โมหะเมื่อเกิดขึ้นภายในบุคคล ย่อมเกิดขึ้นเพื่อประโยชน์เกื้อกูล หรือเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล.
เพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย ก็บุคคลผู้มีโมหะ ถูกโมหะครอบงำย่ำยีจิตแล้ว ย่อมฆ่าสัตว์ก็ได้ ย่อมลักทรัพย์ก็ได้ ย่อมคบชู้ก็ได้ ย่อมพูดเท็จก็ได้ และย่อมชักชวนผู้อื่นเพื่อความเป็นอย่างนั้นก็ได้ ข้อนี้ย่อมเป็นไปเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความทุกข์ตลอดกาลนานใช่ไหม.
จริงอย่างนั้น ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นว่าอย่างไร ธรรมเหล่านี้เป็นกุศล หรือเป็นอกุศล.
เป็นอกุศล ภันเต.
มีโทษหรือไม่มีโทษ.
มีโทษ ภันเต.
ผู้รู้ทั้งหลายติเตียน หรือผู้รู้ทั้งหลายสรรเสริญ.
ผู้รู้ทั้งหลายติเตียน ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย ธรรมเหล่านี้อันบุคคลสมาทานให้บริบูรณ์แล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความทุกข์ใช่หรือไม่ หรือว่าเธอทั้งหลายมีความเห็นอย่างไรในข้อนี้.
ภันเต ธรรมเหล่านี้ อันบุคคลสมาทานให้บริบูรณ์แล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความทุกข์ ข้าพระองค์ทั้งหลายมีความเห็นอย่างนี้ในข้อนี้.
กาลามะทั้งหลาย เราได้กล่าวคำใดไว้ว่า มาเถิด กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลาย
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการฟังตามๆ กันมา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการกระทำตามๆ กันมา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการเล่าลือกันอยู่
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการอ้างตำรา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการนึกเดาเอาเอง
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการคาดคะเน
อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรึกตามอาการ
อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรงกับความเห็นของตน
อย่าได้เชื่อถือ เพราะเห็นว่าผู้พูดเป็นคนควรเชื่อได้
อย่าได้เชื่อถือ เพราะว่าสมณะนี้เป็นครูของเรา
กาลามะทั้งหลาย เมื่อใด เธอทั้งหลายพึงรู้ได้ด้วยตนเองว่า ธรรมเหล่านี้เป็นอกุศล ธรรมเหล่านี้มีโทษ ธรรมเหล่านี้อันผู้รู้ติเตียน ธรรมเหล่านี้อันบุคคลสมาทานให้บริบูรณ์แล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความทุกข์ เมื่อนั้น เธอทั้งหลายพึงละธรรมเหล่านั้นเสียเถิด ดังนี้นั้น เราอาศัยข้อนี้กล่าวแล้ว.
มาเถิด กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลาย
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการฟังตามๆ กันมา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการกระทำตามๆ กันมา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการเล่าลือกันอยู่
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการอ้างตำรา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการนึกเดาเอาเอง
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการคาดคะเน
อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรึกตามอาการ
อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรงกับความเห็นของตน
อย่าได้เชื่อถือ เพราะเห็นว่าผู้พูดเป็นคนควรเชื่อได้
อย่าได้เชื่อถือ เพราะว่าสมณะนี้เป็นครูของเรา
กาลามะทั้งหลาย เมื่อใด เธอทั้งหลายพึงรู้ได้ด้วยตนเองว่า ธรรมเหล่านี้เป็นกุศล ธรรมเหล่านี้ไม่มีโทษ ธรรมเหล่านี้อันผู้รู้สรรเสริญ ธรรมเหล่านี้อันบุคคลสมาทาน (ประพฤติ) ให้บริบูรณ์แล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุข เมื่อนั้น เธอทั้งหลายพึงเข้าถึงธรรมเหล่านั้นอยู่เถิด.
กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นว่าอย่างไร อโลภะเมื่อเกิดขึ้นภายในบุคคล ย่อมเกิดขึ้นเพื่อประโยชน์เกื้อกูล หรือเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล.
เพื่อประโยชน์เกื้อกูล ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ไม่โลภ ไม่ถูกความโลภครอบงำย่ำยีจิตแล้ว ย่อมไม่ฆ่าสัตว์ ย่อมไม่ลักทรัพย์ ย่อมไม่คบชู้ ย่อมไม่พูดเท็จ และย่อมชักชวนผู้อื่นเพื่อความเป็นอย่างนั้น ข้อนี้ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุขตลอดกาลนานใช่ไหม.
จริงอย่างนั้น ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นว่าอย่างไร อโทสะเมื่อเกิดขึ้นภายในบุคคล ย่อมเกิดขึ้นเพื่อประโยชน์เกื้อกูล หรือเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล.
เพื่อประโยชน์เกื้อกูล ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย ก็บุคคลผู้มีไม่มีโทสะ ไม่ถูกโทสะครอบงำย่ำยีจิตแล้ว ย่อมไม่ฆ่าสัตว์ ย่อมไม่ลักทรัพย์ ย่อมไม่คบชู้ ย่อมไม่พูดเท็จ และย่อมชักชวนผู้อื่นเพื่อความเป็นอย่างนั้น ข้อนี้ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุขตลอดกาลนานใช่ไหม.
จริงอย่างนั้น ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นว่าอย่างไร อโมหะเมื่อเกิดขึ้นภายในบุคคล ย่อมเกิดขึ้นเพื่อประโยชน์เกื้อกูล หรือเพื่อไม่ใช่ประโยชน์เกื้อกูล.
เพื่อประโยชน์เกื้อกูล ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ไม่มีโมหะ ไม่ถูกโมหะครอบงำย่ำยีจิตแล้ว ย่อมไม่ฆ่าสัตว์ ย่อมไม่ลักทรัพย์ ย่อมไม่คบชู้ ย่อมไม่พูดเท็จ และย่อมชักชวนผู้อื่นเพื่อความเป็นอย่างนั้น ข้อนี้ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุขตลอดกาลนานใช่ไหม.
จริงอย่างนั้น ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นว่าอย่างไร ธรรมเหล่านี้เป็นกุศล หรือเป็นอกุศล.
เป็นกุศล ภันเต.
มีโทษหรือไม่มีโทษ.
ไม่มีโทษ ภันเต.
ผู้รู้ทั้งหลายติเตียน หรือผู้รู้ทั้งหลายสรรเสริญ.
ผู้รู้ทั้งหลายสรรเสริญ ภันเต.
กาลามะทั้งหลาย ธรรมเหล่านี้ อันบุคคลสมาทานให้บริบูรณ์แล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุขใช่หรือไม่ หรือว่าเธอทั้งหลายมีความเห็นอย่างไรในข้อนี้.
ภันเต ธรรมเหล่านี้ อันบุคคลสมาทานให้บริบูรณ์แล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุข ข้าพระองค์ทั้งหลายมีความเห็นอย่างนี้ในข้อนี้.
กาลามะทั้งหลาย เราได้กล่าวคำใดไว้ว่า มาเถิด กาลามะทั้งหลาย เธอทั้งหลาย
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการฟังตามๆ กันมา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการกระทำตามๆ กันมา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการเล่าลือกันอยู่
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการอ้างตำรา
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการนึกเดาเอาเอง
อย่าได้เชื่อถือ เพราะการคาดคะเน
อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรึกตามอาการ
อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรงกับความเห็นของตน
อย่าได้เชื่อถือ เพราะเห็นว่าผู้พูดเป็นคนควรเชื่อได้
อย่าได้เชื่อถือ เพราะว่าสมณะนี้เป็นครูของเรา
กาลามะทั้งหลาย เมื่อใด เธอทั้งหลายพึงรู้ได้ด้วยตนเองว่า ธรรมเหล่านี้เป็นกุศล ธรรมเหล่านี้ไม่มีโทษ ธรรมเหล่านี้อันผู้รู้สรรเสริญ ธรรมเหล่านี้อันบุคคลสมาทานให้บริบูรณ์แล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูล เพื่อความสุข เมื่อนั้น เธอทั้งหลายพึงเข้าถึงธรรมเหล่านั้นอยู่เถิด ดังนี้นั้น เราอาศัยข้อนี้กล่าวแล้ว.
กาลามะทั้งหลาย อริยสาวกนั้น ครั้นปราศจากความโลภ ปราศจากความพยาบาท ไม่ลุ่มหลงแล้วอย่างนี้ มีสัมปชัญญะ มีสติมั่นคง เธอมีจิตประกอบด้วยเมตตา แผ่ไปสู่ทิศที่หนึ่ง ทิศที่สอง ทิศที่สาม ทิศที่สี่ ก็เหมือนกันอย่างนั้น ทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง เธอแผ่ไปตลอดโลกทั้งสิ้น ในที่ทั้งปวง แก่สัตว์ทั้งหลายทั่วหน้าเสมอกัน ด้วยจิตอันประกอบด้วยเมตตา เป็นจิตไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทแล้วแลอยู่.
มีจิตประกอบด้วยกรุณา แผ่ไปสู่ทิศที่หนึ่ง ทิศที่สอง ทิศที่สาม ทิศที่สี่ ก็เหมือนกันอย่างนั้น ทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง เธอแผ่ไปตลอดโลกทั้งสิ้น ในที่ทั้งปวง แก่สัตว์ทั้งหลายทั่วหน้าเสมอกัน ด้วยจิตอันประกอบด้วยกรุณา เป็นจิตไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทแล้วแลอยู่.
มีจิตประกอบด้วยมุทิตา แผ่ไปสู่ทิศที่หนึ่ง ทิศที่สอง ทิศที่สาม ทิศที่สี่ ก็เหมือนกันอย่างนั้น ทั้งเบื้องบน เบื้องล่างและเบื้องขวาง เธอแผ่ไปตลอดโลกทั้งสิ้น ในที่ทั้งปวง แก่สัตว์ทั้งหลายทั่วหน้าเสมอกัน ด้วยจิตอันประกอบด้วยมุทิตา เป็นจิตไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทแล้วแลอยู่.
มีจิตประกอบด้วยอุเบกขา แผ่ไปสู่ทิศที่หนึ่ง ทิศที่สอง ทิศที่สาม ทิศที่สี่ ก็เหมือนกันอย่างนั้น ทั้งเบื้องบน เบื้องล่าง เบื้องขวาง เธอแผ่ไปตลอดโลกทั้งสิ้น ในที่ทั้งปวง แก่สัตว์ทั้งหลายทั่วหน้าเสมอกัน ด้วยจิตอันประกอบด้วยอุเบกขา เป็นจิตไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีเวร ไม่มีพยาบาทแล้วแลอยู่.
กาลามะทั้งหลาย อริยสาวกนั้นมีจิตไม่มีเวรอย่างนี้ มีจิตไม่มีความเบียดเบียนอย่างนี้ มีจิตไม่เศร้าหมองอย่างนี้ มีจิตบริสุทธิ์อย่างนี้ ย่อมได้รับความเบาใจ ๔ ประการในปัจจุบันว่า
๑) ก็ถ้าปรโลก (โลกหน้า) มีจริง ผลของกรรมที่ทำดีทำชั่วมีจริง นี้จะเป็นเหตุให้เราภายหลังจากการตาย เพราะกายแตกทำลาย จักเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ ดังนี้ นี้เป็นความเบาใจข้อที่ ๑ ที่อริยสาวกนั้นบรรลุแล้ว.
๒) ก็ถ้าปรโลกไม่มี ผลของกรรมที่ทำดีทำชั่วไม่มี ในปัจจุบันนี้แหละ เราบริหารตนให้อยู่เป็นสุข ไม่มีเวร ไม่มีความเบียดเบียน ไม่มีความทุกข์ ดังนี้ นี้เป็นความเบาใจข้อที่ ๒ ที่อริยสาวกนั้นบรรลุแล้ว.
๓) ก็ถ้าเมื่อบุคคลทำอยู่ บาปชื่อว่าเป็นอันทำ เราไม่ได้มีความคิดชั่วต่อใครๆ ไหนเลยความทุกข์จักมาถูกต้องเราผู้ไม่ได้ทำบาปกรรมเล่า ดังนี้ นี้เป็นความเบาใจข้อที่ ๓ ที่อริยสาวกนั้นบรรลุแล้ว.
๔) ก็ถ้าเมื่อบุคคลทำอยู่ บาปชื่อว่าไม่เป็นอันทำ เราก็ได้พิจารณาเห็นตนว่า เป็นผู้บริสุทธิ์แล้วทั้งสองส่วน ดังนี้ นี้เป็นความเบาใจข้อที่ ๔ ที่อริยสาวกนั้นบรรลุแล้ว.
กาลามะทั้งหลาย อริยสาวกนั้นมีจิตไม่มีเวรอย่างนี้ มีจิตไม่มีความเบียดเบียนอย่างนี้ มีจิตไม่เศร้าหมองอย่างนี้ มีจิตบริสุทธิ์อย่างนี้ ย่อมได้รับความเบาใจ ๔ ประการเหล่านี้แลในปัจจุบัน.
ข้าแต่พระผู้มีพระภาค ข้อนี้เป็นอย่างนั้น ข้าแต่พระสุคต ข้อนี้เป็นอย่างนั้น ภันเต อริยสาวกนั้น มีจิตไม่มีเวรอย่างนี้ มีจิตไม่มีความเบียดเบียนอย่างนี้ มีจิตไม่เศร้าหมองอย่างนี้ มีจิตบริสุทธิ์อย่างนี้ ย่อมได้ความเบาใจ ๔ ประการในปัจจุบันว่า
๑) ก็ถ้าปรโลกมีจริง ผลของกรรมที่ทำดีทำชั่วมีจริง นี้จะเป็นเหตุให้เราภายหลังจากการตาย เพราะกายแตกทำลาย จักเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ ดังนี้ นี้เป็นความเบาใจข้อที่ ๑ ที่อริยสาวกนั้นบรรลุแล้ว.
๒) ก็ถ้าปรโลกไม่มี ผลของกรรมที่ทำดีทำชั่วไม่มี ในปัจจุบันนี้แหละ เราบริหารตนให้อยู่เป็นสุข ไม่มีเวร ไม่มีความเบียดเบียน ไม่มีความทุกข์ ดังนี้ นี้เป็นความเบาใจข้อที่ ๒ ที่อริยสาวกนั้นบรรลุแล้ว.
๓) ก็ถ้าเมื่อบุคคลทำอยู่ บาปชื่อว่าเป็นอันทำ เราไม่ได้มีความคิดชั่วต่อใครๆ ไหนเลยความทุกข์จักมาถูกต้องเราผู้ไม่ได้ทำบาปกรรมเล่า ดังนี้ นี้เป็นความเบาใจข้อที่ ๓ ที่อริยสาวกนั้นบรรลุแล้ว.
๔) ก็ถ้าเมื่อบุคคลทำอยู่ บาปชื่อว่าไม่เป็นอันทำ เราก็ได้พิจารณาเห็นตนว่า เป็นผู้บริสุทธิ์แล้วทั้งสองส่วน ดังนี้ นี้เป็นความเบาใจข้อที่ ๔ ที่อริยสาวกนั้นบรรลุแล้ว.
ภันเต อริยสาวกนั้นมีจิตไม่มีเวรอย่างนี้ มีจิตไม่มีความเบียดเบียนอย่างนี้ มีจิตไม่มีเศร้าหมองอย่างนี้ มีจิตบริสุทธิ์อย่างนี้ ย่อมได้รับความเบาใจ ๔ ประการเหล่านี้แลในปัจจุบัน.
ภันเต ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก ภันเต ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก เปรียบเหมือนบุคคลหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอกทางแก่คนผู้หลงทาง หรือส่องประทีปในที่มืดด้วยหวังว่า คนมีตาดีจะได้มองเห็นรูป ดังนี้ พระผู้มีพระภาคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปริยายอย่างนี้ก็ฉันนั้นเหมือนกัน ภันเต ข้าพระองค์เหล่านี้ ขอถึงพระผู้มีพระภาค กับทั้งพระธรรม และทั้งพระภิกษุสงฆ์ว่าเป็นสรณะ ขอพระผู้มีพระภาคโปรดทรงจำข้าพระองค์ทั้งหลายว่า เป็นอุบาสกผู้ถึงสรณะตลอดชีวิตตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป.
-บาลี ติก. อํ. 20/241/505.
https://84000.org/tipitaka/pali/?20//241, https://etipitaka.com/read/pali/20/241
English translation by Bhikkhu Sujato
So I have heard. At one time the Buddha was wandering in the land of the Kosalans together with a large Saṅgha of mendicants when he arrived at a town of the Kālāmas named Kesamutta. The Kālāmas of Kesamutta heard:
“It seems the ascetic Gotama—a Sakyan, gone forth from a Sakyan family—has arrived at Kesamutta. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha …’ It’s good to see such perfected ones.”
Then the Kālāmas went up to the Buddha. Before sitting down to one side, some bowed, some exchanged greetings and polite conversation, some held up their joined palms toward the Buddha, some announced their name and clan, while some kept silent. Seated to one side the Kālāmas said to the Buddha:
“There are, sir, some ascetics and brahmins who come to Kesamutta. They explain and promote only their own doctrine, while they attack, badmouth, disparage, and smear the doctrines of others. Then some other ascetics and brahmins come to Kesamutta. They too explain and promote only their own doctrine, while they attack, badmouth, disparage, and smear the doctrines of others. So, sir, we’re doubting and uncertain: ‘I wonder who of these respected ascetics and brahmins speaks the truth, and who speaks falsehood?’”
“It is enough, Kālāmas, for you to be doubting and uncertain. Doubt has come up in you about an uncertain matter.
Please, Kālāmas, don’t go by oral transmission, don’t go by lineage, don’t go by testament, don’t go by canonical authority, don’t rely on logic, don’t rely on inference, don’t go by reasoned contemplation, don’t go by the acceptance of a view after consideration, don’t go by the appearance of competence, and don’t think ‘The ascetic is our respected teacher.’ But when you know for yourselves: ‘These things are unskillful, blameworthy, criticized by sensible people, and when you undertake them, they lead to harm and suffering’, then you should give them up.
What do you think, Kālāmas? Does greed come up in a person for their welfare or harm?”
“Harm, sir.”
“A greedy individual, overcome by greed, kills living creatures, steals, commits adultery, lies, and encourages others to do the same. Is that for their lasting harm and suffering?”
“Yes, sir.”
“What do you think, Kālāmas? Does hate come up in a person for their welfare or harm?”
“Harm, sir.”
“A hateful individual, overcome by hate, kills living creatures, steals, commits adultery, lies, and encourages others to do the same. Is that for their lasting harm and suffering?”
“Yes, sir.”
“What do you think, Kālāmas? Does delusion come up in a person for their welfare or harm?”
“Harm, sir.”
“A deluded individual, overcome by delusion, kills living creatures, steals, commits adultery, lies, and encourages others to do the same. Is that for their lasting harm and suffering?”
“Yes, sir.”
“What do you think, Kālāmas, are these things skillful or unskillful?”
“Unskillful, sir.”
“Blameworthy or blameless?”
“Blameworthy, sir.”
“Criticized or praised by sensible people?”
“Criticized by sensible people, sir.”
“When you undertake them, do they lead to harm and suffering, or not? Or how do you see this?”
“When you undertake them, they lead to harm and suffering. That’s how we see it.”
“So, Kālāmas, when I said: ‘Please, don’t go by oral transmission, don’t go by lineage, don’t go by testament, don’t go by canonical authority, don’t rely on logic, don’t rely on inference, don’t go by reasoned contemplation, don’t go by the acceptance of a view after consideration, don’t go by the appearance of competence, and don’t think “The ascetic is our respected teacher.” But when you know for yourselves: “These things are unskillful, blameworthy, criticized by sensible people, and when you undertake them, they lead to harm and suffering”, then you should give them up.’ That’s what I said, and this is why I said it.
Please, Kālāmas, don’t go by oral transmission, don’t go by lineage, don’t go by testament, don’t go by canonical authority, don’t rely on logic, don’t rely on inference, don’t go by reasoned contemplation, don’t go by the acceptance of a view after consideration, don’t go by the appearance of competence, and don’t think ‘The ascetic is our respected teacher.’ But when you know for yourselves: ‘These things are skillful, blameless, praised by sensible people, and when you undertake them, they lead to welfare and happiness’, then you should acquire them and keep them.
What do you think, Kālāmas? Does contentment come up in a person for their welfare or harm?”
“Welfare, sir.”
“An individual who is content, not overcome by greed, doesn’t kill living creatures, steal, commit adultery, lie, or encourage others to do the same. Is that for their lasting welfare and happiness?”
“Yes, sir.”
“What do you think, Kālāmas? Does love come up in a person for their welfare or harm? … Does understanding come up in a person for their welfare or harm? … Is that for their lasting welfare and happiness?”
“Yes, sir.”
“What do you think, Kālāmas, are these things skillful or unskillful?”
“Skillful, sir.”
“Blameworthy or blameless?”
“Blameless, sir.”
“Criticized or praised by sensible people?”
“Praised by sensible people, sir.”
“When you undertake them, do they lead to welfare and happiness, or not? Or how do you see this?”
“When you undertake them, they lead to welfare and happiness. That’s how we see it.”
“So, Kālāmas, when I said: ‘Please, don’t go by oral transmission, don’t go by lineage, don’t go by testament, don’t go by canonical authority, don’t rely on logic, don’t rely on inference, don’t go by reasoned contemplation, don’t go by the acceptance of a view after consideration, don’t go by the appearance of competence, and don’t think “The ascetic is our respected teacher.” But when you know for yourselves:
“These things are skillful, blameless, praised by sensible people, and when you undertake them, they lead to welfare and happiness”, then you should acquire them and keep them.’ That’s what I said, and this is why I said it.
Then that noble disciple is rid of desire, rid of ill will, unconfused, aware, and mindful. They meditate spreading a heart full of love to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of love to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.
They meditate spreading a heart full of compassion to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of compassion to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.
They meditate spreading a heart full of rejoicing to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of rejoicing to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.
They meditate spreading a heart full of equanimity to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of equanimity to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will.
When that noble disciple has a mind that’s free of enmity and ill will, uncorrupted and purified, they’ve won four consolations in the present life. ‘If it turns out there is another world, and good and bad deeds have a result, then—when the body breaks up, after death—I’ll be reborn in a good place, a heavenly realm.’ This is the first consolation they’ve won.
‘If it turns out there is no other world, and good and bad deeds don’t have a result, then in the present life I’ll keep myself free of enmity and ill will, untroubled and happy.’ This is the second consolation they’ve won.
‘If it turns out that bad things happen to people who do bad things, then since I have no bad intentions, and since I’m not doing anything bad, how can suffering touch me?’ This is the third consolation they’ve won.
‘If it turns out that bad things don’t happen to people who do bad things, then I still see myself pure on both sides.’ This is the fourth consolation they’ve won.
When that noble disciple has a mind that’s free of enmity and ill will, undefiled and purified, they’ve won these four consolations in the present life.”
“That’s so true, Blessed One! That’s so true, Holy One! When that noble disciple has a mind that’s free of enmity and ill will, undefiled and purified, they’ve won these four consolations in the present life. …
Excellent, sir! Excellent! … We go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the mendicant Saṅgha. From this day forth, may the Buddha remember us as lay followers who have gone for refuge for life.”
English translation by Bhikkhu Bodhi
On one occasion the Blessed One was wandering on tour among the Kosalans together with a large Saṅgha of monks when he reached the town of the Kālāmas named Kesaputta. The Kālāmas of Kesaputta heard: “It is said that the ascetic Gotama, the son of the Sakyans who went forth from a Sakyan family, has arrived at Kesaputta. Now a good report about that Master Gotama has circulated thus: ‘That Blessed One is an arahant, perfectly enlightened … as at 3:63 … and reveals a spiritual life that is perfectly complete and pure.’ Now it is good to see such arahants.”
Then the Kālāmas of Kesaputta approached the Blessed One. Some paid homage to the Blessed One and sat down to one side … as at 3:63 … some kept silent and sat down to one side. Sitting to one side, the Kālāmas said to the Blessed One:
“Bhante, there are some ascetics and brahmins who come to Kesaputta. They explain and elucidate their own doctrines, but disparage, denigrate, deride, and denounce the doctrines of others. But then some other ascetics and brahmins come to Kesaputta, and they too explain and elucidate their own doctrines, but disparage, denigrate, deride, and denounce the doctrines of others. We are perplexed and in doubt, Bhante, as to which of these good ascetics speak truth and which speak falsehood.”
“It is fitting for you to be perplexed, Kālāmas, fitting for you to be in doubt. Doubt has arisen in you about a perplexing matter. Come, Kālāmas, do not go by oral tradition, by lineage of teaching, by hearsay, by a collection of scriptures, by logical reasoning, by inferential reasoning, by reasoned cogitation, by the acceptance of a view after pondering it, by the seeming competence of a speaker, or because you think: ‘The ascetic is our guru.’ But when, Kālāmas, you know for yourselves: ‘These things are unwholesome; these things are blameworthy; these things are censured by the wise; these things, if accepted and undertaken, lead to harm and suffering,’ then you should abandon them.
(1) “What do you think, Kālāmas? When greed arises in a person, is it for his welfare or for his harm?”
“For his harm, Bhante.”
“Kālāmas, a greedy person, overcome by greed, with mind obsessed by it, destroys life, takes what is not given, transgresses with another’s wife, and speaks falsehood; and he encourages others to do likewise. Will that lead to his harm and suffering for a long time?”
“Yes, Bhante.”
(2) “What do you think, Kālāmas? When hatred arises in a person, is it for his welfare or for his harm?”
“For his harm, Bhante.”
“Kālāmas, a person who is full of hate, overcome by hatred, with mind obsessed by it, destroys life … and he encourages others to do likewise. Will that lead to his harm and suffering for a long time?”
“Yes, Bhante.”
(3) “What do you think, Kālāmas? When delusion arises in a person, is it for his welfare or for his harm?”
“For his harm, Bhante.”
“Kālāmas, a person who is deluded, overcome by delusion, with mind obsessed by it, destroys life … and he encourages others to do likewise. Will that lead to his harm and suffering for a long time?”
“Yes, Bhante.”
“What do you think, Kālāmas? Are these things wholesome or unwholesome?”—“Unwholesome, Bhante.”—“Blameworthy or blameless?”—“Blameworthy, Bhante.”—“Censured or praised by the wise?”—“Censured by the wise, Bhante.”—“Accepted and undertaken, do they lead to harm and suffering or not, or how do you take it?”—“Accepted and undertaken, these things lead to harm and suffering. So we take it.”
“Thus, Kālāmas, when we said: ‘Come, Kālāmas, do not go by oral tradition … But when you know for yourselves: “These things are unwholesome; these things are blameworthy; these things are censured by the wise; these things, if undertaken and practiced, lead to harm and suffering,” then you should abandon them,’ it is because of this that this was said.
“Come, Kālāmas, do not go by oral tradition, by lineage of teaching, by hearsay, by a collection of scriptures, by logical reasoning, by inferential reasoning, by reasoned cogitation, by the acceptance of a view after pondering it, by the seeming competence of a speaker, or because you think: ‘The ascetic is our guru.’ But when you know for yourselves: ‘These things are wholesome; these things are blameless; these things are praised by the wise; these things, if accepted and undertaken, lead to welfare and happiness,’ then you should live in accordance with them.
(1) “What do you think, Kālāmas? When non-greed arises in a person, is it for his welfare or for his harm?”
“For his welfare, Bhante.”
“Kālāmas, a person without greed, not overcome by greed, his mind not obsessed by it, does not destroy life, take what is not given, transgress with another’s wife, or speak falsehood; nor does he encourage others to do likewise. Will that lead to his welfare and happiness for a long time?”
“Yes, Bhante.”
(2) “What do you think, Kālāmas? When non-hatred arises in a person, is it for his welfare or for his harm?”
“For his welfare, Bhante.”
“Kālāmas, a person who is without hate, not overcome by hatred, his mind not obsessed by it, does not destroy life … nor does he encourage others to do likewise. Will that lead to his welfare and happiness for a long time?”
“Yes, Bhante.”
(3) “What do you think, Kālāmas? When non-delusion arises in a person, is it for his welfare or for his harm?”
“For his welfare, Bhante.”
“Kālāmas, a person who is undeluded, not overcome by delusion, his mind not obsessed by it, does not destroy life … nor does he encourage others to do likewise. Will that lead to his welfare and happiness for a long time?”
“Yes, Bhante.”
“What do you think, Kālāmas? Are these things wholesome or unwholesome?”—“Wholesome, Bhante.”—“Blameworthy or blameless?”—“Blameless, Bhante.”—“Censured or praised by the wise?”—“Praised by the wise, Bhante.”—“Accepted and undertaken, do they lead to welfare and happiness or not, or how do you take it?”—“Accepted and undertaken, these things lead to welfare and happiness. So we take it.”
“Thus, Kālāmas, when we said: ‘Come, Kālāmas, do not go by oral tradition … But when you know for yourselves: “These things are wholesome; these things are blameless; these things are praised by the wise; these things, if accepted and undertaken, lead to welfare and happiness,” then you should live in accordance with them,’ it is because of this that this was said.
“Then, Kālāmas, that noble disciple, who is thus devoid of longing, devoid of ill will, unconfused, clearly comprehending, ever mindful, dwells pervading one quarter with a mind imbued with loving-kindness … with a mind imbued with compassion … with a mind imbued with altruistic joy … with a mind imbued with equanimity, likewise the second quarter, the third quarter, and the fourth quarter. Thus above, below, across, and everywhere, and to all as to himself, he dwells pervading the entire world with a mind imbued with equanimity, vast, exalted, measureless, without enmity, without ill will.
“This noble disciple, Kālāmas, whose mind is in this way without enmity, without ill will, undefiled, and pure, has won four assurances in this very life.
“The first assurance he has won is this: ‘If there is another world, and if there is the fruit and result of good and bad deeds, it is possible that with the breakup of the body, after death, I will be reborn in a good destination, in a heavenly world.’
“The second assurance he has won is this: ‘If there is no other world, and there is no fruit and result of good and bad deeds, still right here, in this very life, I maintain myself in happiness, without enmity and ill will, free of trouble.
“The third assurance he has won is this: ‘Suppose evil comes to one who does evil. Then, when I have no evil intentions toward anyone, how can suffering afflict me, since I do no evil deed?’
“The fourth assurance he has won is this: ‘Suppose evil does not come to one who does evil. Then right here I see myself purified in both respects.’
“This noble disciple, Kālāmas, whose mind is in this way without enmity, without ill will, undefiled, and pure, has won these four assurances in this very life.”
“So it is, Blessed One! So it is, Fortunate One! This noble disciple whose mind is in this way without enmity, without ill will, undefiled, and pure, has won four assurances in this very life.
“The first assurance he has won … as above, down to: … The fourth assurance he has won is this: ‘Suppose evil does not befall the evil-doer. Then right here I see myself purified in both respects.’
“This noble disciple, Bhante, whose mind is in this way without enmity, without ill will, undefiled, and pure, has won these four assurances in this very life.
“Excellent, Bhante! … We go for refuge to the Blessed One, to the Dhamma, and to the Saṅgha of bhikkhus. Let the Blessed One consider us lay followers who from today have gone for refuge for life.”
English translation by Suddhāso Bhikkhu
Thus have I heard. On one occasion, while the Blessed One was traveling among the Kosalans accompanied by a large community of monks, he approached a Kālāman town called Kesaputta. The Kālāmas of Kesaputta heard, “The contemplative Gotama, a Sakyan who went forth from the Sakya-clan, has arrived at Kesaputta. A good report of the honorable Gotama has been spread about in this way: ‘He is the Blessed One, an Arahant1, a rightly self-awakened one; he is perfect in knowledge and conduct, sublime, knower of the world, unsurpassed trainer of trainable people, teacher of celestial and human beings, enlightened and blessed.’ Having realized it for himself with his own higher knowledge, he explains this world with its angels, demons, and gods, this generation with its contemplatives, priests, celestial and human beings. He teaches a Dhamma that is wonderful in the beginning, wonderful in the middle, and wonderful in its conclusion, with the right meaning and phrasing. He demonstrates a spiritual life that is completely perfect and totally pure. It is good to see such worthy beings.”
After the Buddha had been teaching for a while, word began to spread about him and his teachings. Thus he would often arrive at a place he had never been to before to find that the people there already knew of him, and had heard that he was an enlightened being who was capable of teaching a profound path of spiritual self-development. This is one such case.
Then the Kālāmas of Kesaputta approached the Blessed One. After approaching, some paid respects to the Blessed One and sat to one side. Some conversed with the Blessed One, and after the appropriate polite talk was finished, they sat to one side. Some held their hands in añjali2 and sat to one side. Some announced their name and clan and sat to one side. Some remained silent and sat to one side.
This variety of different greetings indicates that many of the Kālāmas were still hesitant about the Buddha. While some displayed reverence, others merely shared some polite greetings, and some gave neither reverence nor polite words and just silently sat down. In the Suttas, disciples of the Buddha always begin by paying respects to the Buddha before sitting down; since only a handful of the Kālāmas did so, we can conclude that most of them were not followers of the Buddha‘s teachings.
When they were all seated to one side, the Kālāmas of Kesaputta said to the Blessed One, “Bhante, some contemplatives and priests come to Kesaputta. They explain and glorify their own doctrine, and revile, criticize, condemn, and denigrate the doctrines of others. Bhante, other contemplatives and priests also come to Kesaputta. They also explain and glorify their own doctrine, and revile, criticize, condemn, and denigrate the doctrines of others. Bhante, regarding this, we are full of uncertainty and doubt, thinking, ‘Among these honorable contemplatives and priests, who has spoken truthfully, and who has spoken falsely?’”
There are a lot of different philosophies, religions, and spiritual systems in the world, which teach a wide variety of ideas. These ideas are often contradictory. One who is seeking the truth thus finds oneself faced with a seemingly impossible choice: when so many contradictory statements are being made, what basis can we use for determining what is true and what is not?
The Buddha replied, “Kālāmas, it is reasonable for you to be uncertain; it is reasonable for you to doubt. Your circumstance is a basis for uncertainty and doubt.
“Kālāmas, do not go by hearsay. Do not go by tradition. Do not go by what seems appropriate. Do not go by scriptural authority. Do not go by thought. Do not go by inference. Do not go by logic. Do not go by personal preference. Do not go by a teacher‘s semblance of competence. Do not go by the thought ‘This contemplative is our teacher.’ Instead, Kālāmas, when you know for yourself, ‘These phenomena are unwholesome, blameworthy, condemned by the wise; when committed to, they lead to harm and suffering,’ then abandon them.
Here is the flagship statement of this discourse. This passage has become extremely popular in Western Buddhism, and thus is worth taking a closer look at.
The Buddha lists ten things that someone might use as a reason to believe something, and rejects them all as insufficient. They can be summarized in three categories:
Believing what you hear – hearsay, tradition, scripture
Believing what you think – thought, inference, logic, preference, what seems appropriate
Believing what a teacher says – apparent competence of a teacher, commitment to one‘s own teacher
You can hear things that are untrue; therefore it is unwise to believe something just because it was told to you, or you read it in a book, or because it‘s traditional.
You can think things that are untrue; therefore it is unwise to believe something just because you like it, or it seems appropriate to you, or you thought it up yourself, or you inferred it from other information, or you think it‘s logical.
A teacher can say things that are untrue; therefore it is unwise to believe something just because a teacher said it.
This doesn‘t mean you can‘t consider these factors; many of these are still useful starting points, and can support hypotheses or educated guesses; they can also indicate what we might want to investigate more closely. However, by themselves, they do not provide enough support for determining what is true. The only valid basis for belief is personal experience, which is indicated by the phrase “when you know for yourself.”
“What do you think, Kālāmas? When greed arises in a person, does that lead to benefit or harm?”
“Harm, Bhante.”
“Kālāmas, when a person is greedy and their mind is overcome by greed, might they kill, steal, commit adultery, tell lies, and encourage others to do the same – which would lead to their long-term harm and suffering?”
“Yes, Bhante.”
“What do you think, Kālāmas? When hatred arises in a person, does that lead to benefit or harm?”
“Harm, Bhante.”
“Kālāmas, when a person is filled with hate and their mind is overcome by hatred, might they kill, steal, commit adultery, tell lies, and encourage others to do the same – which would lead to their long-term harm and suffering?”
“Yes, Bhante.”
“What do you think, Kālāmas? When delusion arises in a person, does that lead to benefit or harm?”
“Harm, Bhante.”
“Kālāmas, when a person is deluded and their mind is overcome by delusion, might they kill, steal, commit adultery, tell lies, and encourage others to do the same – which would lead to their long-term harm and suffering?”
“Yes, Bhante.”
“What do you think, Kālāmas? Are these phenomena wholesome or unwholesome?”
“Unwholesome, Bhante.”
“Blameworthy or blameless?”
“Blameworthy, Bhante.”
“Condemned by the wise or praised by the wise?”
“Condemned by the wise, Bhante.”
“When committed to, do they lead to harm and suffering? What is it in this case?”
“Bhante, when committed to, they lead to harm and suffering. That is what we think in this case.”
“Kālāmas, that is why I said, ‘Do not go by hearsay… when you know for yourself, “These phenomena are unwholesome, blameworthy, condemned by the wise; when committed to, they lead to harm and suffering,” then abandon them.’ This is what was said, and it was said in reference to this.
This clarifies the Buddha‘s instructions to the Kālāmas. He asks them to examine three mindstates – greed, hatred, and delusion – and to consider what people might do when they are overcome by such mindstates. Most notably, might such people engage in harmful and destructive acts like murder, theft, adultery, and dishonesty? And do such actions lead to good results or bad results? The natural conclusion is apparent: greed, hatred, and delusion tend to lead to immoral behavior, which produces a variety of unpleasant results – regret, remorse, self-condemnation, a bad reputation, and so on. This is something that we can see and know for ourselves; we do not need to rely on hearsay or scripture or authority or any of the other invalid bases of belief which the Buddha listed.
“Kālāmas, do not go by hearsay. Do not go by tradition. Do not go by what seems appropriate. Do not go by scriptural authority. Do not go by thought. Do not go by inference. Do not go by logic. Do not go by personal preference. Do not go by a teacher‘s semblance of competence. Do not go by the thought ‘This contemplative is our teacher.’ Instead, Kālāmas, when you know for yourself, ‘These phenomena are wholesome, blameless, praised by the wise; when committed to, they lead to benefit and happiness,’ then live in accordance with them.
“What do you think, Kālāmas? When non-greed arises in a person, does that lead to benefit or harm?”
“Benefit, Bhante.”
“Kālāmas, when a person is not greedy and their mind is not overcome by greed, wouldn‘t they refrain from killing, stealing, committing adultery, telling lies, and encouraging others to do the same – which would lead to their long-term benefit and happiness?”
“Yes, Bhante.”
“What do you think, Kālāmas? When non-hatred arises in a person, does that lead to benefit or harm?”
“Benefit, Bhante.”
“Kālāmas, when a person is not filled with hate and their mind is not overcome by hatred, wouldn‘t they refrain from killing, stealing, committing adultery, telling lies, and encouraging others to do the same – which would lead to their long-term benefit and happiness?”
“Yes, Bhante.”
“What do you think, Kālāmas? When non-delusion arises in a person, does that lead to benefit or harm?”
“Benefit, Bhante.”
“Kālāmas, when a person is not deluded and their mind is not overcome by delusion, wouldn‘t they refrain from killing, stealing, committing adultery, telling lies, and encouraging others to do the same – which would lead to their long-term benefit and happiness?”
“Yes, Bhante.”
“What do you think, Kālāmas? Are these phenomena wholesome or unwholesome?”
“Wholesome, Bhante.”
“Blameworthy or blameless?”
“Blameless, Bhante.”
“Condemned by the wise or praised by the wise?”
“Praised by the wise, Bhante.”
“When committed to, do they lead to benefit and happiness? What is it in this case?”
“Bhante, when committed to, they lead to benefit and happiness. That is what we think in this case.”
“Kālāmas, that is why I said, ‘Do not go by hearsay… when you know for yourself, “These phenomena are wholesome, blameless, praised by the wise; when committed to, they lead to benefit and happiness,” then live in accordance with them.’ This is what was said, and it was said in reference to this.
This is the positive formulation: when we know what is wholesome, blameless, praiseworthy, and beneficial, then we make an effort to live accordingly, as we know it is worth committing to. Once again, this does not depend upon any of the ten invalid bases of belief; it relies on our own personal experience. So what does the Buddha point to? The absence of greed, hatred and delusion.
“Kālāmas, a noble disciple who is free of covetousness, free of aversion, unconfused, clearly comprehending, and mindful in this way, pervades one direction with a mind endowed with loving-friendliness; likewise the second, third, and fourth directions, above, below, all around, everywhere, and impartially, he pervades the entire world with a mind endowed with loving-friendliness – abundant, extensive, and limitless, free of hostility and aversion.
“He pervades one direction with a mind endowed with compassion… with sympathetic joy… with equanimity; likewise the second, third, and fourth directions, above, below, all around, everywhere, and impartially, he pervades the entire world with a mind endowed with equanimity – abundant, extensive, and limitless, free of hostility and aversion.
These four mindstates – loving-friendliness, compassion, sympathetic joy, and equanimity – are called “Divine Abodes” (brahma-vihāra). These are very pleasant mindstates that naturally lead to thinking, speaking, and acting in ways that are beneficial to everyone involved. They also directly counteract several harmful mindstates – such as hatred, cruelty, jealousy, and discontent.
The first one – loving-friendliness (mettā) – is the genuine wish for happiness. Optimally, this is extended universally to everyone: wishing for everyone to be happy, healthy, and safe. If that is too difficult, it is also acceptable to direct this wish towards a smaller group or even to just a single individual. In fact, when beginning to develop loving-friendliness, it is often easiest to begin by focusing on someone you already care about; then after you‘ve established a feeling of loving-friendliness towards that individual, you can extend it to include more – and eventually all sentient beings.
The second one – compassion (karuṇā) – is the wish for people to be free from suffering. While similar to loving-friendliness, this is a somewhat different mental quality. It is based in the recognition that most people experience various forms of dissatisfaction, irritation, and anguish; from that basis, one wishes for them to be free of that suffering. Compassion relies on a certain degree of wisdom: the ability to recognize the suffering of others. This is one of the main differences between compassion and loving-friendliness. The other is that while loving-friendliness is about wanting people to have pleasant experiences, compassion is about wanting people to not have unpleasant experiences.
The third one – sympathetic joy (muditā) – is experiencing happiness when we are aware of the happiness of others. This is the polar opposite of jealousy; it is the delight and joy that arises when we appreciate the good fortune that others are experiencing.
The fourth one – equanimity (upekkhā) – is maintaining our neutrality regardless of what we experience. Everything that we feel fits into one of three categories: pleasant, unpleasant, or neutral. Our usual tendency when we feel something pleasant is to become infatuated with it, attached to it; we like it, we want it, we crave it. When we feel something unpleasant, we tend to reject it and push it away; we hate it, we want it to stop, we want it to disappear. And when we feel something neutral, we tend to ignore it: it isn‘t interesting enough to hold our attention. Equanimity is maintaining clear awareness of the experience without falling into any of these three reactions – desire, aversion, and apathy.
“Kālāmas, when a noble disciple‘s mind is free of hostility, free of affliction, free of impurity, and purified in this way, there are four assurances3 he has attained about the visible world.
“‘If there is another world and there are effects and results of good and bad deeds, then when I am separated from this body after death, I will arise in a good destination: a heavenly world.’ This is the first assurance he has attained.
“‘If there is no other world and there are no effects or results of good and bad deeds, then in this visible world I keep myself free of hostility, free of affliction, untroubled, and happy.’ This is the second assurance he has attained.
“‘If harmful deeds return to the doer, then I know that since I have done nothing harmful, suffering cannot touch me.’ This is the third assurance he has attained.
“‘If harmful deeds do not return to the doer, then I see myself as pure in both ways.’ This is the fourth assurance he has attained.”
The basic idea here is that regardless of whether or not rebirth and karma are real, it is still a good idea to live a moral, virtuous life and to maintain wholesome, beneficial mindstates: if there are karmic consequences to our choices, then we benefit in future lives as well as this life; and if there are no karmic consequences, then we still live a happy life here and now. Thus we stand to benefit either way.
This fits in with the overall theme of the discourse: the Buddha is not telling the people of Kālāma to believe in rebirth and karma; instead, he is advising them to look at their own experiences in this life, so that they may draw the reasonable conclusion that he gives here: namely, that even if we don‘t know whether or not karma and rebirth are real, it is still worth acting as though they are. This is effectively the Buddhist version of “Pascal‘s Wager.”
A slightly different formulation of this concept can be found in the Apaṇṇaka Sutta (MN 60).
The Kālāmas reply, “Bhante, when a noble disciple‘s mind is free of hostility, free of affliction, free of impurity, and purified in this way, these are four assurances he has attained about the visible world. Excellent, Bhante! Excellent, Bhante! Bhante, it is just like someone set upright what had been overturned, or revealed what had been hidden, or described a path to one who is confused, or brought an oil lamp into the darkness so that those with eyes could see. In the same way, Bhante, the Dhamma has been demonstrated in many ways by the Blessed One. Bhante, we go for refuge to the Blessed One, to the Dhamma, and to the monastic Saṅgha. Bhante, let the Blessed One remember us as lay disciples who have gone for refuge for life.”
The people of Kālāma were apparently quite impressed with the Buddha‘s teachings, as after hearing it they took refuge in the Buddha, Dhamma, and Saṅgha: the standard way of expressing one‘s commitment to Buddhist practice. While the other spiritual teachers they encountered held forth a doctrine and expected blind belief, the Buddha did neither: instead, he encouraged them to examine their own experience, and guided them towards the appropriate conclusions – conclusions that naturally lead to living a life of moral rectitude and spiritual self-development. As these conclusions are based on their own direct experience rather than on mere faith, the people of Kālāma found them to be undeniable.
