นาคเป็นสัตว์เดรัจฉาน
ก็โดยสมัยนั้น นาคตัวหนึ่ง อึดอัด ระอา เกลียดกำเนิดนาค นาคนั้นได้มีความดำริว่า ด้วยวิธีอะไรหนอ เราจึงจะพ้นจากกำเนิดนาค และกลับได้อัตภาพเป็นมนุษย์เร็วพลัน.
ครั้นแล้วได้ดำริต่อไปว่า สมณะเชื้อสายศากยบุตรเหล่านี้ เป็นผู้ประพฤติธรรม ประพฤติสงบ ประพฤติพรหมจรรย์ กล่าวแต่คำสัตย์ มีศีล มีกัลยาณธรรม หากเราจะพึงบวชในสำนักสมณะเชื้อสายศากยบุตร ด้วยวิธีเช่นนี้ เราก็จะพ้นจากกำเนิดนาค และกลับได้อัตภาพเป็นมนุษย์เร็วพลัน ครั้นแล้วนาคนั้นจึงแปลงกายเป็นชายหนุ่ม แล้วเข้าไปหาภิกษุทั้งหลายขอบรรพชา ภิกษุทั้งหลายจึงให้เขาบรรพชาอุปสมบท สมัยต่อมา พระนาคนั้นอาศัยอยู่ในวิหารสุดเขตกับภิกษุรูปหนึ่ง.
ครั้นปัจจุสสมัยแห่งราตรี (เวลาเช้ามืด) ภิกษุรูปนั้น ตื่นนอนแล้วออกไปเดินจงกรมอยู่ในที่แจ้ง ครั้นภิกษุรูปนั้นออกไปแล้ว พระนาคนั้นก็วางใจจำวัด วิหารทั้งหลังเต็มไปด้วยงู ขนดยื่นออกไปทางหน้าต่าง ครั้นภิกษุรูปนั้นผลักบานประตูด้วยตั้งใจจักเข้าวิหาร ได้เห็นวิหารทั้งหลังเต็มไปด้วยงู เห็นขนดยื่นออกไปทางหน้าต่าง ก็ตกใจ จึงร้องเอะอะขึ้น.
ภิกษุทั้งหลายพากันวิ่งเข้าไปแล้วได้ถามภิกษุรูปนั้นว่า อาวุโส ท่านร้องเอะอะไปทำไม.
ภิกษุรูปนั้นบอกว่า อาวุโสทั้งหลาย วิหารนี้ทั้งหลังเต็มไปด้วยงู ขนดยื่นออกไปทางหน้าต่าง.
ขณะนั้น พระนาคนั้นได้ตื่นขึ้นเพราะเสียงนั้น แล้วนั่งอยู่บนอาสนะของตน.
ภิกษุทั้งหลายถามว่า อาวุโส ท่านเป็นใคร.
ผมเป็นนาค ขอรับ
อาวุโส ท่านได้ทำเช่นนี้เพื่อประสงค์อะไร.
พระนาคนั้นจึงแจ้งเนื้อความนั้นแก่ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุทั้งหลายกราบทูลเรื่องนั้นแก่พระผู้มีพระภาค.
ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาครับสั่งให้ประชุมภิกษุสงฆ์ ในเพราะเหตุเป็นเค้ามูลนั้น ในเพราะเหตุแรกเกิดนั้น แล้วได้ทรงประทานพระพุทธโอวาทนี้แก่นาคนั้นว่า
พวกเจ้าเป็นนาค มีความไม่งอกงามในธรรมวินัยนี้เป็นธรรมดา ไปเถิดเจ้านาค จงไปรักษาอุโบสถในวันที่ ๑๔ ที่ ๑๕ และที่ ๘ แห่งปักษ์นั้นแหละ ด้วยวิธีนี้ เจ้าจักพ้นจากกำเนิดนาค และจักกลับได้อัตภาพเป็นมนุษย์เร็วพลัน.
ครั้นนาคนั้นได้ทราบว่า ตนมีความไม่งอกงามในธรรมวินัยนี้ เป็นธรรมดา ก็เสียใจหลั่งน้ำตา ส่งเสียงดังแล้วหลีกไป.
ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาครับสั่งกะภิกษุทั้งหลายว่า
ภิกษุทั้งหลาย เหตุแห่งความปรากฏตามสภาพของนาค มี ๒ ประการนี้คือ
๑) เวลาเสพเมถุนธรรมกับนางนาคผู้มีชาติเสมอกัน
๒) วลาวางใจนอนหลับ
ภิกษุทั้งหลาย นี้แล เหตุแห่งความปรากฏตามสภาพของนาค ๒ ประการ.
ภิกษุทั้งหลาย อนุปสัมบัน คือ สัตว์เดรัจฉาน ภิกษุไม่พึงให้อุปสมบท ที่อุปสมบทแล้ว ต้องให้สึกเสีย.
-บาลี มหา. วิ. 4/175/127.
https://84000.org/tipitaka/pali/?4//175
https://etipitaka.com/read/pali/4/175
English translation by Bhikkhu Brahmali
49. Animals
At one time there was a dragon who was troubled, ashamed, and disgusted with his existence as a dragon. He thought, “How can I get released from this existence and quickly become human?” It occurred to him, “These Sakyan monastics have integrity. They’re celibate and their conduct is good, and they’re truthful, moral, and have a good character. If I were to go forth with them, I would be released from this existence as a dragon and quickly become human.”
Then, taking on the appearance of a young brahmin, that dragon went to the monks and asked for the going forth. The monks gave him the going forth and the full ordination.
Soon afterwards that dragon was sharing a remote dwelling with a certain monk. After getting up early one morning, that monk did walking meditation outside. When the monk had left, the dragon relaxed and fell asleep. As a result, the serpent filled the whole dwelling, its coils even protruding from the windows. Just then that monk decided to go back inside. When he opened the door, he saw the serpent filling the whole dwelling. Terrified, he screamed. Monks came running to and asked him why he was screaming. And he told them what had seen.
The dragon woke up from the noise and sat down on his seat. The monks asked him who he was. He replied, “I’m a dragon.”
“Why did you do this?” And the dragon told them what had happened.
They told the Buddha.
He then had the Sangha of monks gathered and said to the dragon, “Dragons are unable to make progress on this spiritual path. Go, dragon, and keep the observance days of the fourteenth, the fifteenth, and the eighth of the lunar half-month. In this way you’ll be released from existence as a dragon and quickly become human.”
When he heard this, the dragon wept. Sad and miserable he cried out in distress and left. And the Buddha addressed the monks:
“There are two occasions when dragons appear in their own form: when they have sexual intercourse with each other, and when they relax and fall asleep.
Monks, an animal shouldn’t be given the full ordination. If it has been given, it should be expelled.”
English translation by I.B. Horner
The story of an animal
Now at that time a certain serpent was troubled about his birth as a serpent, he was ashamed of it, loathed it. Then it occurred to that serpent: “Now, by what means could I be freed quickly from birth as a serpent and get back human status?” Then it occurred to that serpent: “These recluses, sons of the Sakyans, are dhamma-farers, even-farers, Brahma-farers, they are truth-speakers, they are of moral habit, of good conduct. Now if I were to go forth among the recluses, sons of the Sakyans, so would I be freed quickly from birth as a serpent and could get back human status.”
Then that serpent, in the form of a brahmin youth, having approached the monks, asked for the going forth. The monks let him go forth, they ordained him. Now at that time that serpent, together with a certain monk, was living in a dwelling-place on the boundary. Then that monk, getting up in the night towards dawn, paced up and down in the open air. Then that serpent, confident that that monk had gone out, fell asleep. The whole dwelling-place was full of the snake, his coils were protruding through the windows.
Then that monk, thinking: “I will enter the dwelling-place,” opening the door, saw the whole dwelling-place full of the snake, his coils protruding through the windows. Terrified at seeing this, he uttered a cry of distress. Monks, having run up, spoke thus to that monk: “Why did you, your reverence, utter a cry of distress?”
“Your reverences, this whole dwelling-place is full of a snake, his coils are protruding through the windows.” Then that serpent having awakened because of this noise, sat down on his own seat. Monks spoke thus: “Who are you, friend?”
“I am a serpent, honoured sirs.”
“But why did you, friend, act in this way?” Then that serpent told this matter to the monks. The monks told this matter to the Lord.
Then the Lord on this occasion, in this connection, having had the Order of monks convened, spoke thus to this serpent: “Indeed, you serpents are not liable to growth in this dhamma and discipline. You, serpent, go away, observe the Observance day precisely on the fourteenth, fifteenth and eighth day of the half-month. Thus will you be freed quickly from birth as a serpent and get back human status.”
Then that serpent, thinking: “It is said that I am not liable to growth in this dhamma and discipline,” pained, afflicted, shedding tears, departed having uttered a cry of distress.
Then the Lord addressed the monks, saying: “Monks, there are these two cases of manifestation of a serpent’s true nature: when he indulges in sexual intercourse with a female of his own species, and when he falls asleep in confidence. Monks, these are two cases of manifestation of a serpent’s true nature. Monks, if an animal is not ordained, it should not be ordained; if it is ordained, it should be expelled.”
