เห็นอายตนะภายในทั้ง ๖ ว่าเป็นทุกข์

ภิกษุทั้งหลาย เราจักแสดงปฏิปทาที่สัปปายะ (สะดวกสบาย) แก่การบรรลุนิพพาน แก่เธอทั้งหลาย เธอทั้งหลายจงฟัง จงใส่ใจให้ดี เราจักกล่าว ภิกษุทั้งหลาย ก็ปฏิปทาที่สัปปายะแก่การบรรลุนิพพานนั้นเป็นอย่างไร. ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายจักสำคัญความข้อนั้นว่าอย่างไร ตาเที่ยงหรือไม่เที่ยง. ไม่เที่ยง ภันเต. ก็สิ่งใดไม่เที่ยง... read more

… ปุณณะ ก็เธออันเรากล่าวสอนด้วยโอวาทโดยย่อนี้แล้ว จักไปอยู่ในชนบทไหน. ภันเต ข้าพระองค์อันพระผู้มีพระภาคทรงสั่งสอนด้วยโอวาทโดยย่อนี้แล้ว มีชนบทชื่อสุนาปรันตะ เป็นที่ที่ข้าพระองค์จักไปอยู่. ปุณณะ พวกมนุษย์ชาวสุนาปรันตชนบทเป็นคนดุร้ายนัก พวกมนุษย์ชาวสุนาปรันตชนบทเป็นคนหยาบคายนัก ถ้าพวกมนุษย์ชาวสุนาปรันตชนบทจักด่า จักบริภาษเธอ ในเรื่องนี้... read more

ครั้งนั้นแล พราหมณ์คนหนึ่งเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ได้ปราศรัยกับพระผู้มีพระภาค ครั้นผ่านการปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันไปแล้วจึงนั่ง ณ ที่สมควร ครั้นแล้ว ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า พระโคดมผู้เจริญ อะไรหนอเป็นเหตุ อะไรหนอเป็นปัจจัย ให้สัตว์บางพวกในกรณีนี้ ภายหลังจากการตายเพราะกายแตกทำลาย... read more

… ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนนายขมังธนูหรือลูกมือของเขา ประกอบการฝึกยิงรูปหุ่นที่ทำด้วยหญ้า หรือก้อนดิน สมัยต่อมา เขาก็เป็นนายขมังธนูผู้ยิงได้ไกล ยิงได้เร็ว ทำลายหมู่พลอันใหญ่ได้ ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น ที่ภิกษุเพราะสงัดจากกามและอกุศลธรรมทั้งหลาย จึงบรรลุปฐมฌาน อันมีวิตกวิจาร... read more

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่ฝั่งสระโบกขรณีชื่อคัคครา เขตเมืองจัมปา ครั้งนั้น วัชชิยมาหิตคหบดีได้ออกจากเมืองจัมปาตั้งแต่ยังวันเพื่อเฝ้าพระผู้มีพระภาค ลำดับนั้น วัชชิยมาหิตคหบดีได้มีความคิดว่า ยังไม่ใช่เวลาที่จะเฝ้าพระผู้มีพระภาค เพราะพระผู้มีพระภาคยังทรงหลีกเร้นอยู่ ยังไม่ใช่เวลาที่จะเยี่ยมเยียนภิกษุทั้งหลายผู้อบรมใจ (มโน ภาวนียา) เพราะภิกษุทั้งหลายผู้อบรมใจยังหลีกเร้นอยู่... read more

ภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๗ จำพวกนี้ เป็นผู้ควรแก่ของบูชา เป็นผู้ควรแก่ของต้อนรับ เป็นผู้ควรรับทักษิณา เป็นผู้ควรกระทำอัญชลี เป็นนาบุญของโลก ไม่มีนาบุญอื่นยิ่งกว่า ๗ จำพวกอะไรบ้าง คือ ภิกษุทั้งหลาย... read more

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่พระวิหารเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตพระนครสาวัตถี ครั้งนั้น เป็นเวลาเช้า พระผู้มีพระภาคทรงนุ่งแล้ว ถือบาตรและจีวรเสด็จเข้าไปยังกรุงสาวัตถีเพื่อบิณฑบาต ครั้งนั้น ภิกษุหลายรูปเข้าไปหาท่านพระอานนท์ถึงที่พักกล่าวดังนี้ว่า อาวุโสอานนท์ พวกกระผมได้ฟังธรรมีกถา เฉพาะหน้าพระผู้มีพระภาคเป็นเวลานานมาแล้ว ขอให้พวกกระผมได้ฟังธรรมีกถาเฉพาะหน้าพระผู้มีพระภาคเถิด. ท่านพระอานนท์กล่าวว่า ถ้าเช่นนั้น... read more

ภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๖ ประการเหล่านี้ ย่อมเป็นไปเพื่อความเสื่อมแก่ภิกษุผู้เป็นเสขะ ธรรม ๖ ประการอะไรบ้าง คือ ๑) ความเป็นผู้ยินดีในการทำงาน ๒) ความเป็นผู้ยินดีในการพูดคุย ๓) ความเป็นผู้ยินดีในการนอน ๔) ความเป็นผู้ยินดีในการคลุกคลีด้วยหมู่คณะ ๕)... read more

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่พระวิหารเวฬุวัน อันเป็นสถานที่พระราชทานเหยื่อแก่กระแต เขตพระนครราชคฤห์ สมัยนั้น ท่านพระสารีบุตร ท่านพระมหาจุนทะและท่านพระฉันนะอยู่บนภูเขาคิชฌกูฏ เฉพาะท่านพระฉันนะอาพาธ ได้รับทุกข์ เป็นไข้หนัก. ครั้งนั้น ท่านพระสารีบุตรออกจากที่หลีกเร้นในเวลาเย็น เข้าไปหาท่านพระมหาจุนทะยังที่อยู่ แล้วได้กล่าวกะท่านพระมหาจุนทะ... read more

ภิกษุทั้งหลาย รูปเป็นทุกข์ แม้เหตุปัจจัยที่ให้รูปเกิดขึ้น ก็เป็นทุกข์ รูปที่เกิดจากสิ่งที่เป็นทุกข์ จะเป็นสุขได้อย่างไร. เสียงเป็นทุกข์ แม้เหตุปัจจัยที่ให้เสียงเกิดขึ้น ก็เป็นทุกข์ เสียงที่เกิดจากสิ่งที่เป็นทุกข์ จะเป็นสุขได้อย่างไร. กลิ่นเป็นทุกข์ แม้เหตุปัจจัยที่ให้กลิ่นเกิดขึ้น ก็เป็นทุกข์... read more