บุคคล ๔ จำพวก (ต่ำมา-สูงไป, สูงมา-สูงไป)
ภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๔ จำพวกเหล่านี้ มีปรากฏอยู่ในโลก บุคคล ๔ จำพวกอะไรบ้าง คือ
๑) บุคคลผู้ต่ำมา และต่ำต่อไป
๒) บุคคลผู้ต่ำมา แต่สูงต่อไป
๓) บุคคลผู้สูงมา แต่ต่ำต่อไป
๔) บุคคลผู้สูงมา และสูงต่อไป
ภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ต่ำมา และต่ำต่อไป เป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในกรณีนี้ เป็นผู้เกิดมาภายหลังในตระกูลต่ำ คือ ในตระกูลจัณฑาล ตระกูลพราน ตระกูลจักสาน ตระกูลคนทำรถ หรือตระกูลคนเทขยะ ซึ่งเป็นคนยากจน มีข้าวและน้ำน้อย มีความเป็นอยู่ฝืดเคือง มีอาหารและเครื่องนุ่งห่มหาได้โดยยาก เขาเป็นผู้มีผิวพรรณทราม ไม่น่าดู เตี้ยค่อม ขี้โรค ตาบอด ง่อยกระจอก มีตัวตะแคงข้าง ไม่ค่อยจะมีข้าว น้ำ เครื่องนุ่งห่ม ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ และเขายังประพฤติทุจริตด้วยกาย ประพฤติทุจริตด้วยวาจา ประพฤติทุจริตด้วยใจ ครั้นเขาประพฤติทุจริตด้วยกาย ประพฤติทุจริตด้วยวาจา ประพฤติทุจริตด้วยใจแล้ว ภายหลังจากการตาย เพราะกายแตกทำลาย ย่อมเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้ต่ำมา และต่ำต่อไป เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลผู้ต่ำมา แต่สูงต่อไป เป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในกรณีนี้ เป็นผู้เกิดมาภายหลังในตระกูลต่ำ คือ ในตระกูลจัณฑาล ตระกูลพราน ตระกูลจักสาน ตระกูลคนทำรถ หรือตระกูลคนเทขยะ ซึ่งเป็นคนยากจน มีข้าวและน้ำน้อย มีความเป็นอยู่ฝืดเคือง มีอาหารและเครื่องนุ่งห่มหาได้โดยยาก เขาเป็นผู้มีผิวพรรณทราม ไม่น่าดู เตี้ยค่อม ขี้โรค ตาบอด ง่อยกระจอก มีตัวตะแคงข้าง ไม่ค่อยจะมีข้าว น้ำ เครื่องนุ่งห่ม ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ แต่เขาประพฤติสุจริตด้วยกาย ประพฤติสุจริตด้วยวาจา ประพฤติสุจริตด้วยใจ ครั้นเขาประพฤติสุจริตด้วยกาย ประพฤติสุจริตด้วยวาจา ประพฤติสุจริตด้วยใจแล้ว ภายหลังจากการตาย เพราะกายแตกทำลาย ย่อมเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้ต่ำมา แต่สูงต่อไป เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลผู้สูงมา แต่ต่ำต่อไป เป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในกรณีนี้ เป็นผู้เกิดมาภายหลังในตระกูลสูง คือ ในสกุลกษัตริย์มหาศาล สกุลพราหมณ์มหาศาล หรือสกุลคหบดีมหาศาล อันมั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคะมาก มีทองและเงินพอตัว มีอุปกรณ์แห่งทรัพย์พอตัว มีทรัพย์และข้าวเปลือกพอตัว เขามีรูปงาม น่าดู น่าเลื่อมใส ประกอบด้วยความเกลี้ยงเกลาแห่งผิวพรรณอย่างยิ่ง ร่ำรวยด้วยข้าว ด้วยน้ำ เครื่องนุ่งห่ม ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ แต่เขาประพฤติทุจริตด้วยกาย ประพฤติทุจริตด้วยวาจา ประพฤติทุจริตด้วยใจ ครั้นเขาประพฤติทุจริตด้วยกาย ประพฤติทุจริตด้วยวาจา ประพฤติทุจริตด้วยใจแล้ว ภายหลังจากการตาย เพราะกายแตกทำลาย ย่อมเข้าถึงอบาย ทุคติ วินิบาต นรก ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้สูงมา แต่ต่ำต่อไป เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นผู้สูงมา และสูงต่อไป เป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย บุคคลบางคนในกรณีนี้ เป็นผู้เกิดมาภายหลังในตระกูลสูง คือ ในสกุลกษัตริย์มหาศาล สกุลพราหมณ์มหาศาล หรือสกุลคหบดีมหาศาล อันมั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคะมาก มีทองและเงินพอตัว มีอุปกรณ์แห่งทรัพย์พอตัว มีทรัพย์และข้าวเปลือกพอตัว เขามีรูปงาม น่าดู น่าเลื่อมใส ประกอบด้วยความเกลี้ยงเกลาแห่งผิวพรรณอย่างยิ่ง ร่ำรวยด้วยข้าว ด้วยน้ำ เครื่องนุ่งห่ม ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ และเขายังประพฤติสุจริตด้วยกาย ประพฤติสุจริตด้วยวาจา ประพฤติสุจริตด้วยใจ ครั้นเขาประพฤติสุจริตด้วยกาย ประพฤติสุจริตด้วยวาจา ประพฤติสุจริตด้วยใจแล้ว ภายหลังจากการตาย เพราะกายแตกทำลาย ย่อมเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ ภิกษุทั้งหลาย บุคคลผู้สูงมา และสูงต่อไป เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคล ๔ จำพวกเหล่านี้แล มีปรากฏอยู่ในโลก.
-บาลี จตุกฺก. อํ. 21/112/86.
https://84000.org/tipitaka/pali/?21//112
https://etipitaka.com/read/pali/21/112
English translation by Bhikkhu Sujato
“These four people are found in the world. What four?
One sunk low who sinks lower,
one sunk low who rises high,
one risen high who sinks low, and
one risen high who rises higher.
And how is a person sunk low who sinks lower? It’s when someone is reborn in a low family—a family of outcastes, bamboo-workers, hunters, chariot-makers, or waste-collectors—poor, with little to eat or drink, where life is tough, and food and shelter are hard to find. And they’re ugly, unsightly, deformed, chronically ill—one-eyed, crippled, lame, or half-paralyzed. They don’t get to have food, drink, clothes, and vehicles; garlands, fragrance, and makeup; or bed, house, and lighting. And they do bad things by way of body, speech, and mind. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. That’s how a person is sunk low who sinks lower.
And how is a person sunk low who rises high? It’s when some person is reborn in a low family … But they do good things by way of body, speech, and mind. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm. That’s how a person is sunk low who rises high.
And how is a person risen high who sinks low? It’s when some person is reborn in an eminent family—a well-to-do family of aristocrats, brahmins, or householders—rich, affluent, and wealthy, with lots of gold and silver, lots of property and assets, and lots of money and grain. And they’re attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. They get to have food, drink, clothes, and vehicles; garlands, fragrance, and makeup; and bed, house, and lighting. But they do bad things by way of body, speech, and mind. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. That’s how a person is risen high who sinks low.
And how is a person risen high who rises higher? It’s when some person is reborn in an eminent family … And they do good things by way of body, speech, and mind. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm. That’s how a person is risen high who rises higher.
These are the four people found in the world.”
