คนส่วนน้อย คนส่วนมาก
ภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนสวนที่น่ารื่นรมย์ ป่าที่น่ารื่นรมย์ ภูมิประเทศที่น่ารื่นรมย์ สระโบกขรณีที่น่ารื่นรมย์ ในชมพูทวีปนี้ มีเพียงเล็กน้อย ส่วนสถานที่ อันเป็นที่ดอน เป็นที่ลุ่ม เป็นลำน้ำ เป็นที่มีตอและหนาม เป็นภูเขาสูงชันขรุขระ มีจำนวนมากกว่า
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่เกิดบนบก มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่เกิดในน้ำ มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่กลับมาเกิดในมนุษย์ มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่กลับมาเกิดในกำเนิดอื่นนอกจากมนุษย์ มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่เกิดในมัชฌิมชนบทมีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่เกิดในปัจจันตชนบท ในพวกชาวมิลักขะที่โง่เขลา มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่มีปัญญา ไม่โง่เง่า ไม่เงอะงะ สามารถที่จะรู้เนื้อความแห่งคำที่เป็นสุภาษิต และเนื้อความแห่งคำที่เป็นทุพภาษิตได้ มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่เขลา โง่เง่า เงอะงะ ไม่สามารถที่จะรู้เนื้อความแห่งคำที่เป็นสุภาษิต และเนื้อความคำที่เป็นทุพภาษิตได้ มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่ประกอบด้วยปัญญาจักษุอย่างประเสริฐ มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่ตกอยู่ในอวิชชา มีความลุ่มหลง มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่ได้เห็นตถาคต มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่ไม่ได้เห็นตถาคต มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่ได้ฟังธรรมวินัยที่ตถาคตประกาศแล้ว มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่ไม่ได้ฟังธรรมวินัยที่ตถาคตประกาศแล้ว มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่ได้ฟังธรรมแล้วทรงจำไว้ได้ มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่ได้ฟังธรรมแล้วทรงจำไว้ไม่ได้ มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่ใคร่ครวญเนื้อความแห่งธรรมที่ตนทรงจำไว้ได้ มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่ไม่ใคร่ครวญเนื้อความแห่งธรรมที่ตนทรงจำไว้ได้ มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่รู้ทั่วถึงอรรถ รู้ทั่วถึงธรรมแล้ว ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่รู้ทั่วถึงอรรถ รู้ทั่วถึงธรรมแล้ว ไม่ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่เกิดความสังเวชสลดใจในฐานะเป็นที่ตั้งแห่งความสังเวชสลดใจ มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่ไม่เกิดความสังเวชสลดใจในฐานะเป็นที่ตั้งแห่งความสังเวชสลดใจ มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่เกิดความสังเวชสลดใจแล้ว เริ่มตั้งความเพียรโดยแยบคาย มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่เกิดความสังเวชสลดใจแล้ว ไม่เริ่มตั้งความเพียรโดยแยบคาย มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่กระทำโวสสัคคารมณ์แล้วได้สมาธิ ได้เอกัคคตาจิต มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่กระทำโวสสัคคารมณ์แล้ว ไม่ได้สมาธิ ไม่ได้เอกัคคตาจิตมีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่ได้ข้าวอันเลิศและรสอันเลิศ มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่ไม่ได้ข้าวอันเลิศและรสอันเลิศ ยังอัตภาพให้เป็นไปด้วยการแสวงหา ด้วยอาหารที่ใส่กระเบื้องมา มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สัตว์ที่ได้อรรถรส ธรรมรส วิมุตติรส มีจำนวนน้อย ส่วนสัตว์ที่ไม่ได้อรรถรส ไม่ได้ธรรมรส ไม่ได้วิมุติรส มีจำนวนมากกว่าโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย เพราะฉะนั้นแหละ เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้ว่า เราจักเป็นผู้ได้อรรถรสได้ธรรมรส ได้วิมุตติรส ภิกษุทั้งหลาย เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้แล.
-บาลี เอก. อํ. 20/46/205.
https://84000.org/tipitaka/pali/?20//46
https://etipitaka.com/read/pali/20/46
English translation by Bhikkhu Sujato
333
“Just as, mendicants, in India the delightful parks, woods, meadows, and lotus ponds are few, while the hilly terrain, inaccessible riverlands, stumps and thorns, and rugged mountains are many; so too the sentient beings born on land are few, while those born in water are many.
334
… so too the sentient beings reborn as humans are few, while those not reborn as humans are many.
335
… so too the sentient beings reborn in civilized countries are few, while those reborn in the borderlands, among strange barbarian tribes, are many.
336
… so too the sentient beings who are wise, bright, clever, and able to distinguish what is well said from what is poorly said are few, while the sentient beings who are witless, dull, stupid, and unable to distinguish what is well said from what is poorly said are many.
337
… so too the sentient beings who have the noble eye of wisdom are few, while those who are ignorant and confused are many.
338
… so too the sentient beings who get to see a Realized One are few, while those who don’t get to see a Realized One are many.
339
… so too the sentient beings who get to hear the teaching and training proclaimed by a Realized One are few, while those sentient beings who don’t get to hear the teaching and training proclaimed by a Realized One are many.
340
… so too the sentient beings who remember the teachings they hear are few, while those who don’t remember the teachings are many.
341
… so too the sentient beings who examine the meaning of the teachings they have memorized are few, while those who don’t examine the meaning of the teachings are many.
342
… so too the sentient beings who understand the meaning and the teaching and practice accordingly are few, while those who understand the meaning and the teaching but don’t practice accordingly are many.
343
… so too the sentient beings inspired by inspiring places are few, while those who are uninspired are many.
344
… so too the sentient beings who, being inspired, strive effectively are few, while those who, even though inspired, don’t strive effectively are many.
345
… so too the sentient beings who, relying on letting go, gain immersion, gain unification of mind are few, while those who don’t gain immersion, don’t gain unification of mind relying on letting go are many.
346
… so too the sentient beings who get the best food and flavors are few, while those who don’t get the best food and flavors, but get by with scraps in an alms bowl are many.
347
… so too the sentient beings who get the essence of the meaning, the essence of the teaching, and the essence of freedom are few, while the sentient beings who don’t get the essence of the meaning, the essence of the teaching, and the essence of freedom are many.
So you should train like this: ‘We will get the essence of the meaning, the essence of the teaching, the essence of freedom.’ That’s how you should train.”
