เปรียบเทียบนักรบ กับภิกษุ
ภิกษุทั้งหลาย นักรบผู้ประกอบด้วยองค์ ๔ ประการ จึงเป็นผู้สมควรแก่พระราชา เป็นผู้ที่พระราชาสมควรจะใช้สอย ย่อมถึงซึ่งการนับว่าเป็นองคาพยพของพระราชาโดยแท้ องค์ ๔ ประการอะไรบ้าง คือ นักรบในกรณีนี้
๑) เป็นผู้ฉลาดในฐานะ
๒) เป็นผู้ยิงได้ไกล
๓) เป็นผู้ยิงได้เร็ว
๔) เป็นผู้ทำลายข้าศึกหมู่ใหญ่ได้
ภิกษุทั้งหลาย นักรบผู้ประกอบด้วยองค์ ๔ ประการเหล่านี้แล ย่อมเป็นผู้สมควรแก่พระราชา เป็นผู้ที่พระราชาสมควรจะใช้สอย ย่อมถึงการนับว่าเป็นองคาพยพของพระราชาโดยแท้.
ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการ ย่อมเป็นผู้ควรแก่ของบูชา เป็นผู้ควรแก่ของต้อนรับ เป็นผู้ควรรับทักษิณา เป็นผู้ควรกระทำอัญชลี เป็นนาบุญของโลก ไม่มีนาบุญอื่นยิ่งกว่า ธรรม ๔ ประการอะไรบ้าง คือ ภิกษุในกรณีนี้
๑) เป็นผู้ฉลาดในฐานะ
๒) เป็นผู้ยิงได้ไกล
๓) เป็นผู้ยิงได้เร็ว
๔) เป็นผู้ทำลายข้าศึกหมู่ใหญ่ได้
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ฉลาดในฐานะเป็นอย่างไร คือ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้ เป็นผู้มีศีล สำรวมด้วยปาติโมกขสังวร เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยมารยาทและโคจร มีปกติเห็นภัยในโทษทั้งหลายแม้มีประมาณน้อย สมาทานศึกษาในสิกขาบททั้งหลาย ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ฉลาดในฐานะ เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ยิงได้ไกลเป็นอย่างไร คือ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้ รูปอย่างใดอย่างหนึ่ง ทั้งที่เป็นอดีต อนาคต หรือปัจจุบันก็ตาม เป็นภายในหรือภายนอกก็ตาม หยาบหรือละเอียดก็ตาม เลวหรือประณีตก็ตาม อยู่ในที่ไกลหรือใกล้ก็ตาม เธอย่อมเห็นด้วยปัญญาอันชอบตามความเป็นจริงอย่างนี้ว่า รูปทั้งหมดนั้น นั่นไม่ใช่ของเรา นั่นไม่ใช่เป็นเรา นั่นไม่ใช่ตัวตนของเรา เวทนาอย่างใดอย่างหนึ่ง … สัญญาอย่างใดอย่างหนึ่ง … สังขารอย่างใดอย่างหนึ่ง … วิญญาณอย่างใดอย่างหนึ่ง ทั้งที่เป็นอดีต อนาคต หรือปัจจุบันก็ตาม เป็นภายในหรือภายนอกก็ตาม หยาบหรือละเอียดก็ตาม เลวหรือประณีตก็ตาม อยู่ในที่ไกลหรือใกล้ก็ตาม เธอย่อมเห็นด้วยปัญญาอันชอบตามความเป็นจริงอย่างนี้ว่า วิญญาณทั้งหมดนั้น นั่นไม่ใช่ของเรา นั่นไม่ใช่เป็นเรา นั่นไม่ใช่ตัวตนของเรา ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ยิงได้ไกล เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ยิงได้เร็วเป็นอย่างไร คือ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้ ย่อมรู้ชัดตามความเป็นจริงว่า นี้ทุกข์ นี้เหตุให้เกิดทุกข์ นี้ความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ นี้ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับไม่เหลือแห่งทุกข์ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ยิงได้เร็ว เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ทำลายข้าศึกหมู่ใหญ่ได้เป็นอย่างไร คือ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้ ภิกษุย่อมทำลายกองอวิชชาใหญ่เสียได้ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุเป็นผู้ทำลายข้าศึกหมู่ใหญ่ได้ เป็นอย่างนี้แล.
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการเหล่านี้แล ย่อมเป็นผู้ควรแก่ของบูชา เป็นผู้ควรแก่ของต้อนรับ เป็นผู้ควรรับทักษิณา เป็นผู้ควรกระทำอัญชลี เป็นนาบุญของโลก ไม่มีนาบุญอื่นยิ่งกว่า.
-บาลี จตุกฺก. อํ. 21/231/181.
https://84000.org/tipitaka/pali/?21//231
https://etipitaka.com/read/pali/21/231
English translation by Bhikkhu Sujato
“Mendicants, a warrior with four factors is worthy of a king, fit to serve a king, and is considered a factor of kingship. What four? He’s skilled in the basics, a long-distance shooter, a marksman, one who shatters large objects. A warrior with these four factors is worthy of a king, fit to serve a king, and is considered a factor of kingship.
In the same way, a mendicant with four qualities is worthy of offerings dedicated to the gods, worthy of hospitality, worthy of a religious donation, worthy of veneration with joined palms, and is the supreme field of merit for the world. What four? He’s skilled in the basics, a long-distance shooter, a marksman, one who shatters large objects.
And how is a mendicant skilled in the basics? It’s when a mendicant is ethical, restrained in the code of conduct, with good behavior and supporters. Seeing danger in the slightest fault, they keep the rules they’ve undertaken. That’s how a mendicant is skilled in the basics.
And how is a mendicant a long-distance shooter? It’s when a mendicant truly sees any kind of form at all—past, future, or present; internal or external; coarse or fine; inferior or superior; far or near: all form—with right understanding: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’ They truly see any kind of feeling … perception … choices … consciousness at all—past, future, or present; internal or external; coarse or fine; inferior or superior; far or near, all consciousness—with right understanding: ‘This is not mine, I am not this, this is not my self.’ That’s how a mendicant is a long-distance shooter.
And how is a mendicant a marksman? It’s when they truly understand: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering’. That’s how a mendicant is a marksman.
And how does a mendicant shatter large objects? It’s when a mendicant shatters the great mass of ignorance. That’s how a mendicant shatters large objects.
A mendicant with these four qualities … is the supreme field of merit for the world.”
English translation by Ṭhānissaro Bhikkhu
“Endowed with four qualities, monks, a warrior is worthy of a king, an asset to a king, and counts as a very limb of his king. Which four?
“There is the case where a warrior is skilled in his stance, able to shoot far, able to fire shots in rapid succession, and able to pierce great objects. A warrior endowed with these four qualities is worthy of a king, an asset to a king, and counts as a very limb of his king.
“In the same way a monk endowed with four qualities is deserving of gifts, deserving of hospitality, deserving of offerings, deserving of respect, an unexcelled field of merit for the world. Which four?
“There is the case where a monk is skilled in his stance, able to shoot far, able to fire shots in rapid succession, and able to pierce great objects. A monk endowed with these four qualities is deserving of gifts, deserving of hospitality, deserving of offerings, deserving of respect, an unexcelled field of merit for the world.
“And how is a monk skilled in his stance? There is the case where a monk is virtuous. He dwells restrained in accordance with the Pāṭimokkha, consummate in his behavior & sphere of activity. He trains himself, having undertaken the training rules, seeing danger in the slightest faults. This is how a monk is skilled in his stance.
“And how is a monk one who is able to shoot far? There is the case where a monk sees any form whatsoever that is past, future, or present; internal or external; blatant or subtle; common or sublime; far or near—every form—as it has come to be with right discernment as: ‘This is not mine. This is not my self. This is not what I am.’
“He sees any feeling whatsoever.…
“He sees any perception whatsoever.…
“He sees any fabrications whatsoever.…
“He sees any consciousness whatsoever that is past, future, or present; internal or external; blatant or subtle, common or sublime, far or near—every consciousness—as it has come to be with right discernment as: ‘This is not mine. This is not my self. This is not what I am.’
“This is how a monk is one who is able to shoot far.
“And how is a monk one who is able to fire shots in rapid succession? There is the case where a monk discerns, as it has come to be, that ‘This is stress’ … ‘This is the origination of stress’ … ‘This is the cessation of stress’ … ‘This is the path of practice leading to the cessation of stress.’ This is how a monk is one who is able to fire shots in rapid succession.
“And how is a monk one who is able to pierce great objects? There is the case where a monk pierces right through the great mass of ignorance. This is how a monk is one who is able to pierce great objects right through.
“Endowed with these four qualities, a monk is deserving of gifts, deserving of hospitality, deserving of offerings, deserving of respect, an unexcelled field of merit for the world.”
