เมื่อเห็นโดยความเป็นของไม่เที่ยง สามารถละสังโยชน์ได้
ภันเต บุคคลเมื่อรู้อยู่อย่างไร เห็นอยู่อย่างไร จึงจะละสังโยชน์ได้.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งตา โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งรูปทั้งหลาย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งจักษุวิญญาณ โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งจักษุสัมผัส โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งสุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะจักษุสัมผัสเป็นปัจจัย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งหู โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งเสียงทั้งหลาย … ซึ่งโสตวิญญาณ … ซึ่งโสตสัมผัส … ซึ่งสุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะโสตสัมผัสเป็นปัจจัย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งจมูก โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งกลิ่นทั้งหลาย … ซึ่งฆานวิญญาณ … ซึ่งฆานสัมผัส … ซึ่งสุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะฆานสัมผัสเป็นปัจจัย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งลิ้น โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งรสทั้งหลาย … ซึ่งชิวหาวิญญาณ … ซึ่งชิวหาสัมผัส … ซึ่งสุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะชิวหาสัมผัสเป็นปัจจัย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งกาย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งโผฏฐัพพะทั้งหลาย … ซึ่งกายวิญญาณ … ซึ่งกายสัมผัส … ซึ่งสุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะกายสัมผัสเป็นปัจจัย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งใจ โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งธรรมทั้งหลาย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งมโนวิญญาณ โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งมโนสัมผัส โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้ บุคคลเมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งสุขเวทนา ทุกขเวทนา หรืออทุกขมสุขเวทนา ที่เกิดขึ้นเพราะมโนสัมผัสเป็นปัจจัย โดยความเป็นของไม่เที่ยง ย่อมละสังโยชน์ได้.
ภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อรู้อยู่อย่างนี้แล เห็นอยู่อย่างนี้แล ย่อมละสังโยชน์ได้.
(ในสูตรอื่น -บาลี สฬา. สํ. ๑๘/๓๘/๕๘ ตรัสว่า เมื่อรู้อยู่ เห็นอยู่ซึ่งธรรมเหล่านี้ โดยความเป็นอนัตตา สังโยชน์จึงจะถึงความเพิกถอน.)
-บาลี สฬา. สํ. 19/37/57.
https://84000.org/tipitaka/pali/?18//37
https://etipitaka.com/read/pali/19/37
English translation by Bhikkhu Sujato
“Sir, how does one know and see so that the fetters are given up?”
“Mendicant, knowing and seeing the eye as impermanent, the fetters are given up. Knowing and seeing sights, eye consciousness, and eye contact as impermanent, the fetters are given up. And also knowing and seeing the pleasant, painful, or neutral feeling that arises conditioned by eye contact as impermanent, the fetters are given up.
Knowing and seeing the ear, sounds, ear consciousness, and ear contact as impermanent, the fetters are given up. And also knowing and seeing the pleasant, painful, or neutral feeling that arises conditioned by ear contact as impermanent, the fetters are given up.
Knowing and seeing the nose, smells, nose consciousness, and nose contact as impermanent, the fetters are given up. And also knowing and seeing the pleasant, painful, or neutral feeling that arises conditioned by nose contact as impermanent, the fetters are given up.
Knowing and seeing the tongue, tastes, tongue consciousness, and tongue contact as impermanent, the fetters are given up. And also knowing and seeing the pleasant, painful, or neutral feeling that arises conditioned by tongue contact as impermanent, the fetters are given up.
Knowing and seeing the body, touches, body consciousness, and body contact as impermanent, the fetters are given up. And also knowing and seeing the pleasant, painful, or neutral feeling that arises conditioned by body contact as impermanent, the fetters are given up.
Knowing and seeing the mind, thoughts, mind consciousness, and mind contact as impermanent, the fetters are given up. And also knowing and seeing the pleasant, painful, or neutral feeling that arises conditioned by mind contact as impermanent, the fetters are given up.
That’s how to know and see so as to give up ignorance and give rise to knowledge.”
English translation by Bhikkhu Bodhi
… “Venerable sir, how should one know, how should one see, for the fetters to be abandoned?”
“Bhikkhu, when one knows and sees the eye as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees forms as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees eye consciousness as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees eye contact as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees as impermanent whatever feeling arises with eye-contact as condition—whether pleasant or painful or neither-painful-norpleasant—the fetters are abandoned.
Bhikkhu, when one knows and sees the ear as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees sounds as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees ear consciousness as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees ear contact as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees as impermanent whatever feeling arises with ear contact as condition—whether pleasant or painful or neither-painful-norpleasant—the fetters are abandoned.
Bhikkhu, when one knows and sees the nose as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees odours as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees nose consciousness as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees nose contact as impermanent, the fetters are abandoned. When nose knows and sees as impermanent whatever feeling arises with nose contact as condition—whether pleasant or painful or neither-painful-norpleasant—the fetters are abandoned.
Bhikkhu, when one knows and sees the tongue as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees tastes as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees tongue consciousness as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees tounge contact as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees as impermanent whatever feeling arises with tounge contact as condition—whether pleasant or painful or neither-painful-norpleasant—the fetters are abandoned.
Bhikkhu, when one knows and sees the body as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees tactile objects as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees body consciousness as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees body contact as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees as impermanent whatever feeling arises with body contact as condition—w`hether pleasant or painful or neither-painful-norpleasant—the fetters are abandoned.
Bhikkhu, when one knows and sees the mind as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees mental phenomena as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees mind consciousness as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees mind contact as impermanent, the fetters are abandoned. When one knows and sees as impermanent whatever feeling arises with mind contact as condition—whether pleasant or painful or neither-painful-norpleasant—the fetters are abandoned.
When one knows and sees thus, bhikkhu, the fetters are abandoned.”
