มรรค และปฏิปทาเพื่อความสิ้นตัณหา
ภิกษุทั้งหลาย มรรคใด ปฏิปทาใด ย่อมเป็นไปเพื่อความสิ้นตัณหา (ตณฺหกฺขยาย) เธอทั้งหลายจงเจริญมรรคนั้น ปฏิปทานั้น.
ภิกษุทั้งหลาย มรรคและปฏิปทา ที่เป็นไปเพื่อความสิ้นตัณหาเป็นอย่างไร คือ โพชฌงค์ ๗ โพชฌงค์ ๗ อะไรบ้าง คือ สติสัมโพชฌงค์ ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ วิริยสัมโพชฌงค์ ปีติสัมโพชฌงค์ ปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ สมาธิสัมโพชฌงค์ อุเบกขาสัมโพชฌงค์.
เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้แล้ว พระอุทายีได้ทูลถามว่า
ภันเต โพชฌงค์ ๗ อันบุคคลเจริญแล้วอย่างไร กระทำให้มากแล้วอย่างไร ย่อมเป็นไปเพื่อความสิ้นตัณหา.
อุทายี ภิกษุในกรณีนี้ ย่อมเจริญสติสัมโพชฌงค์ อันอาศัยวิเวก (ความสงัด) อันอาศัยวิราคะ อันอาศัยนิโรธ อันน้อมไปเพื่อโวสสัคคะ (การปล่อยหรือสละ) อันไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีความพยาบาท เมื่อภิกษุนั้นเจริญสติสัมโพชฌงค์ อันอาศัยวิเวก อันอาศัยวิราคะ อันอาศัยนิโรธ อันน้อมไปเพื่อโวสสัคคะ อันไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีความพยาบาท ย่อมละตัณหาได้ เพราะละตัณหาได้ จึงละกรรมได้ เพราะละกรรมได้ จึงละทุกข์ได้ ย่อมเจริญธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ … ย่อมเจริญวิริยสัมโพชฌงค์ … ย่อมเจริญปีติสัมโพชฌงค์ … ย่อมเจริญปัสสัทธิสัมโพชฌงค์ … ย่อมเจริญสมาธิสัมโพชฌงค์ … ย่อมเจริญอุเบกขาสัมโพชฌงค์ อันอาศัยวิเวก อันอาศัยวิราคะ อันอาศัยนิโรธ อันน้อมไปเพื่อโวสสัคคะ อันไพบูลย์ ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีความพยาบาท เมื่อภิกษุนั้นเจริญอุเบกขาสัมโพชฌงค์ อันอาศัยวิเวก อันอาศัยวิราคะ อันอาศัยนิโรธ อันน้อมไปเพื่อโวสสัคคะ อันไพบูลย์ใหญ่หลวง ไม่มีประมาณ ไม่มีความพยาบาท ย่อมละตัณหาได้ เพราะละตัณหาได้ จึงละกรรมได้ เพราะละกรรมได้ จึงละทุกข์ได้.
อุทายี เพราะสิ้นตัณหา จึงสิ้นกรรม เพราะสิ้นกรรม จึงสิ้นทุกข์ ด้วยประการดังนี้แล.
-บาลี มหาวาร. สํ. 19/123/449.
https://84000.org/tipitaka/pali/?19//123
https://etipitaka.com/read/pali/19/123
English translation by Bhikkhu Sujato
“Mendicants, you should develop the path and the practice that leads to the ending of craving. And what is the path and the practice that leads to the ending of craving? It is the seven awakening factors. What seven? The awakening factors of mindfulness, investigation of principles, energy, rapture, tranquility, immersion, and equanimity.” When he said this, Udāyī said to him:
“Sir, how are the seven awakening factors developed and cultivated so as to lead to the ending of craving?”
“Udāyī, it’s when a mendicant develops the awakening factor of mindfulness, which relies on seclusion, fading away, and cessation, and ripens as letting go. And it is abundant, expansive, limitless, and free of ill will. As they do so, craving is given up. When craving is given up, deeds are given up. When deeds are given up, suffering is given up. …
A mendicant develops the awakening factor of equanimity, which relies on seclusion, fading away, and cessation, and ripens as letting go. And it is abundant, expansive, limitless, and free of ill will. As they do so, craving is given up. When craving is given up, deeds are given up. When deeds are given up, suffering is given up.
And so, Udāyī, when craving ends, deeds end; when deeds end suffering ends.”
English translation by Bhikkhu Bodhi
“Bhikkhus, develop the path and the way that leads to the destruction of craving. And what is the path and the way that leads to the destruction of craving? It is: the seven factors of enlightenment. What seven? The enlightenment factor of mindfulness … the enlightenment factor of equanimity.”
When this was said, the Venerable Udayī asked the Blessed One: “Venerable sir, how are the seven factors of enlightenment developed and cultivated so that they lead to the destruction of craving?”
“Here, Udayī, a bhikkhu develops the enlightenment factor of mindfulness, which is based upon seclusion, dispassion, and cessation, maturing in release; which is vast, exalted, measureless, without ill will. When he develops the enlightenment factor of mindfulness, which is based upon seclusion … without ill will, craving is abandoned. With the abandoning of craving, kamma is abandoned. With the abandoning of kamma, suffering is abandoned….
“He develops the enlightenment factor of equanimity, which is based upon seclusion, dispassion, and cessation, maturing in release; which is vast, exalted, measureless, without ill will. When he develops the enlightenment factor of equanimity, which is based upon seclusion … without ill will, craving is abandoned. With the abandoning of craving, kamma is abandoned. With the abandoning of kamma, suffering is abandoned.
“Thus, Udayī, with the destruction of craving comes the destruction of kamma; with the destruction of kamma comes the destruction of suffering.”
