สงครามระหว่างเทวดากับอสูร
ภิกษุทั้งหลาย เรื่องเคยมีมาแล้ว สงครามระหว่างเทวดากับอสูรได้ประชิดกัน ภิกษุทั้งหลาย ในสงครามครั้งนั้น พวกอสูรชนะ พวกเทวดาแพ้ และพวกเทวดาที่แพ้ได้พากันหลบหนีมุ่งไปทางทิศเหนือ พวกอสูรได้รุกไล่ติดตามไป ครั้งนั้น พวกเทวดาได้มีความคิดอย่างนี้ว่า พวกอสูรกำลังรุกไล่ติดตามมา ทางที่ดี เราควรจะทำสงครามกับพวกอสูรอีกเป็นครั้งที่ ๒. ภิกษุทั้งหลาย พวกเทวดาก็ทำสงครามกับพวกอสูรอีกเป็นครั้งที่ ๒ แม้ครั้งที่ ๒ พวกอสูรก็ชนะ พวกเทวดาก็แพ้อีก และพวกเทวดาที่แพ้ได้พากันหลบหนีมุ่งไปทางทิศเหนือ พวกอสูรได้รุกไล่ติดตามไป ครั้งนั้น พวกเทวดาได้มีความคิดอย่างนี้ว่า พวกอสูรกำลังรุกไล่ติดตามมา ทางที่ดี เราควรจะทำสงครามกับพวกอสูรอีกเป็นครั้งที่ ๓. ภิกษุทั้งหลาย พวกเทวดาก็ทำสงครามกับพวกอสูรอีกเป็นครั้งที่ ๓ แม้ครั้งที่ ๓ พวกอสูรก็ชนะ พวกเทวดาก็แพ้อีก และพวกเทวดาที่แพ้ต่างก็กลัว พากันหลบหนีเข้าไปอยู่ในเทวบุรี ก็แหละ พวกเทวดาที่พากันหลบหนีเข้าไปอยู่ในเทวบุรี ได้มีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ พวกเรามีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ พวกอสูรจะทำอะไรเราไม่ได้ แม้พวกอสูรก็มีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ พวกเทวดามีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ พวกเราจะทำอะไรไม่ได้. ภิกษุทั้งหลาย เรื่องเคยมีมาแล้ว สงครามระหว่างเทวดากับอสูรได้ประชิดกัน ภิกษุทั้งหลาย ในสงครามครั้งนั้น พวกเทวดาชนะ พวกอสูรแพ้ และพวกอสูรที่แพ้ได้พากันหลบหนีมุ่งไปทางทิศใต้ พวกเทวดาได้รุกไล่ติดตามไป ครั้งนั้น พวกอสูรได้มีความคิดอย่างนี้ว่า พวกเทวดากำลังรุกไล่ติดตามมา ทางที่ดี เราควรจะทำสงครามกับพวกเทวดาอีกเป็นครั้งที่ ๒. ภิกษุทั้งหลาย พวกอสูรก็ทำความกับพวกเทวดาอีกเป็นครั้งที่ ๒ แม้ครั้งที่ ๒ พวกเทวดาก็ชนะ พวกอสูรก็แพ้อีก และพวกอสูรที่แพ้ได้พากันหลบหนีมุ่งไปทางทิศใต้ พวกเทวดาได้รุกไล่ติดตามไป ครั้งนั้น พวกอสูรได้มีความคิดอย่างนี้ว่า พวกเทวดากำลังรุกไล่ติดตามมา ทางที่ดี เราควรจะทำสงครามกับพวกเทวดาอีกเป็นครั้งที่ ๓. ภิกษุทั้งหลาย พวกอสูรก็ทำสงครามกับพวกเทวดาอีกเป็นครั้งที่ ๓ แม้ครั้งที่ ๓ พวกเทวดาก็ชนะ พวกอสูรก็แพ้อีก และพวกอสูรที่แพ้ต่างก็กลัว พากันหลบหนีเข้าไปอยู่ในอสูรบุรี ก็แหละ พวกอสูรที่พากันหลบหนีเข้าไปอยู่ในอสูรบุรี ได้มีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ พวกเรามีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ พวกเทวดาจะทำอะไรเราไม่ได้ แม้พวกเทวดาก็มีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ พวกอสูรมีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ พวกเราจะทำอะไรไม่ได้. ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น สมัยใด ภิกษุเพราะสงัดจากกามและอกุศลธรรมทั้งหลาย จึงบรรลุปฐมฌาน อันมีวิตกวิจาร มีปีติและสุข อันเกิดจากวิเวกแล้วแลอยู่ สมัยนั้น ภิกษุมีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ เรามีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ มารจะทำอะไรเราไม่ได้ ภิกษุทั้งหลาย แม้มารผู้มีบาปก็มีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ ภิกษุมีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ เราจะทำอะไรไม่ได้. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ภิกษุเพราะวิตกวิจารระงับไป จึงบรรลุทุติยฌาน อันเป็นเครื่องผ่องใสแห่งจิตในภายใน เป็นธรรมเอกผุดขึ้น ไม่มีวิตก ไม่มีวิจาร มีแต่ปีติและสุข อันเกิดจากสมาธิแล้วแลอยู่ สมัยนั้น ภิกษุมีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ เรามีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ มารจะทำอะไรเราไม่ได้ ภิกษุทั้งหลาย แม้มารผู้มีบาปก็มีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ ภิกษุมีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ เราจะทำอะไรไม่ได้. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ภิกษุเพราะความจางคลายไปแห่งปีติ จึงอยู่อุเบกขา มีสติสัมปชัญญะ และเสวยสุขด้วยกาย จึงบรรลุตติยฌาน อันพระอริยะกล่าวว่า ผู้นั้นเป็นผู้อยู่อุเบกขา มีสติ อยู่เป็นสุขแล้วแลอยู่ สมัยนั้น ภิกษุมีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ เรามีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ มารจะทำอะไรเราไม่ได้ ภิกษุทั้งหลาย แม้มารผู้มีบาปก็มีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ ภิกษุมีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ เราจะทำอะไรไม่ได้. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ภิกษุเพราะละสุขและทุกข์เสียได้ เพราะความดับไปแห่งโสมนัสและโทมนัสในกาลก่อน จึงบรรลุจตุตถฌาน อันไม่มีทุกข์ไม่มีสุข มีแต่ความบริสุทธิ์แห่งสติเพราะอุเบกขาแล้วแลอยู่ สมัยนั้น ภิกษุมีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ เรามีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ มารจะทำอะไรเราไม่ได้ ภิกษุทั้งหลาย แม้มารผู้มีบาปก็มีความคิดอย่างนี้ว่า บัดนี้ ภิกษุมีตนอันถึงแล้วซึ่งที่ต้านทานความขลาดกลัวอยู่ เราจะทำอะไรไม่ได้. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ภิกษุเพราะก้าวล่วงรูปสัญญาเสียได้โดยประการทั้งปวง เพราะความดับไปแห่งปฏิฆสัญญา เพราะการไม่ทำไว้ในใจซึ่งนานัตตสัญญา จึงบรรลุอากาสานัญจายตนะ อันมีการทำในใจว่า อากาศไม่มีที่สุด ดังนี้แล้วแลอยู่ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนี้เรากล่าวว่า ได้ทำมารให้ถึงที่สุด ให้ติดตามไปไม่ได้ ได้ถึงที่ซึ่งดวงตาของมารผู้มีบาปมองไม่เห็น. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ภิกษุเพราะก้าวล่วงอากาสานัญจายตนะเสียได้โดยประการทั้งปวง จึงบรรลุวิญญาณัญจายตนะ อันมีการทำในใจว่า วิญญาณไม่มีที่สุด ดังนี้แล้วแลอยู่ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนี้เรากล่าวว่า ได้ทำมารให้ถึงที่สุด ให้ติดตามไปไม่ได้ ได้ถึงที่ซึ่งดวงตาของมารผู้มีบาปมองไม่เห็น. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ภิกษุเพราะก้าวล่วงเสียได้ซึ่งวิญญาณัญจายตนะโดยประการทั้งปวง จึงบรรลุอากิญจัญญายตนะ อันมีการทำในใจว่า อะไร ๆ ไม่มี ดังนี้แล้วแลอยู่ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนี้เรากล่าวว่า ได้ทำมารให้ถึงที่สุด ให้ติดตามไปไม่ได้ ได้ถึงที่ซึ่งดวงตาของมารผู้มีบาปมองไม่เห็น. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ภิกษุเพราะก้าวล่วงเสียได้ซึ่งอากิญจัญญายตนะโดยประการทั้งปวง จึงบรรลุเนวสัญญานาสัญญายตนะแล้วแลอยู่ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนี้เรากลาวว่า ได้ทำมารให้ถึงที่สุด ให้ติดตามไปไม่ได้ ได้ถึงที่ซึ่งดวงตาของมารผู้มีบาปมองไม่เห็น. ภิกษุทั้งหลาย สมัยใด ภิกษุเพราะก้าวล่วงเนวสัญญานาสัญญายตนะเสียได้โดยประการทั้งปวง จึงบรรลุสัญญาเวทยิตนิโรธแล้วแลอยู่ อาสวะของเธอสิ้นสุดไป เพราะเห็นแล้วด้วยปัญญา ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุนี้เรากล่าวว่า ได้ทำมารให้ถึงที่สุด ให้ติดตามไปไม่ได้ ได้ถึงที่ซึ่งดวงตาของมารผู้มีบาปมองไม่เห็น ข้ามได้แล้วซึ่งเครื่องติดข้องในโลก ดังนี้.
-บาลี นวก. อํ. 23/450/243.
English translation by Bhikkhu Sujato
“Once upon a time, mendicants, a battle was fought between the gods and the demons. In that battle the demons won and the gods lost. Defeated, the gods fled north with the demons in pursuit. Then the gods thought, ‘The demons are still in pursuit. Why don’t we engage them in battle a second time?’ And so a second battle was fought between the gods and the demons. And for a second time the demons won and the gods lost. Defeated, the gods fled north with the demons in pursuit. Then the gods thought, ‘The demons are still in pursuit. Why don’t we engage them in battle a third time?’ And so a third battle was fought between the gods and the demons. And for a third time the demons won and the gods lost. Defeated and terrified, the gods fled right into the castle of the gods. When they had entered their castle, they thought, ‘Now we’re in a secure location and the demons can’t do anything to us.’ The demons also thought, ‘Now the gods are in a secure location and we can’t do anything to them.’ Once upon a time, a battle was fought between the gods and the demons. In that battle the gods won and the demons lost. Defeated, the demons fled south with the gods in pursuit. Then the demons thought, ‘The gods are still in pursuit. Why don’t we engage them in battle a second time?’ And so a second battle was fought between the gods and the demons. And for a second time the gods won and the demons lost. Defeated, the demons fled south with the gods in pursuit. Then the demons thought, ‘The gods are still in pursuit. Why don’t we engage them in battle a third time?’ And so a third battle was fought between the gods and the demons. And for a third time the gods won and the demons lost. Defeated and terrified, the demons fled right into the citadel of the demons. When they had entered their citadel, they thought, ‘Now we’re in a secure location and the gods can’t do anything to us.’ And the gods also thought, ‘Now the demons are in a secure location and we can’t do anything to them.’ In the same way, a mendicant, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first absorption, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. At such a time the mendicant thinks, ‘Now I’m in a secure location and Māra can’t do anything to me.’ And Māra the Wicked also thinks, ‘Now the mendicant is in a secure location and we can’t do anything to them.’ When, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, a mendicant enters and remains in the second absorption … third absorption … fourth absorption. At such a time the mendicant thinks, ‘Now I’m in a secure location and Māra can’t do anything to me.’ And Māra the Wicked also thinks, ‘Now the mendicant is in a secure location and we can’t do anything to them.’ A mendicant, going totally beyond perceptions of form, with the ending of perceptions of impingement, not focusing on perceptions of diversity, aware that ‘space is infinite’, enters and remains in the dimension of infinite space. At such a time they are called a mendicant who has blinded Māra, put out his eyes without a trace, and gone where the Wicked One cannot see. A mendicant, going totally beyond the dimension of infinite space, aware that ‘consciousness is infinite’, enters and remains in the dimension of infinite consciousness. … Going totally beyond the dimension of infinite consciousness, aware that ‘there is nothing at all’, they enter and remain in the dimension of nothingness. … Going totally beyond the dimension of nothingness, they enter and remain in the dimension of neither perception nor non-perception. … Going totally beyond the dimension of neither perception nor non-perception, they enter and remain in the cessation of perception and feeling. And, having seen with wisdom, their defilements come to an end. At such a time they are called a mendicant who has blinded Māra, put out his eyes without a trace, and gone where the Wicked One cannot see. And they’ve crossed over clinging to the world.”
https://suttacentral.net/an9.39/en/sujato English translation by Ṭhānissaro Bhikkhu
“Once, monks, a battle between the devas & asuras was in full swing. And in that battle, the asuras won and the devas lost. Having lost, the devas simply fled while the asuras, heading north, attacked them. Then the thought occurred to the devas, ‘The asuras are still attacking. Why don’t we do battle a second time?’ “So the devas did battle with the asuras a second time. And a second time, the asuras won and the devas lost. Having lost, the devas simply fled while the asuras, heading north, attacked them. Then the thought occurred to the devas, ‘The asuras are still attacking. Why don’t we do battle a third time?’ “So the devas did battle with the asuras a third time. And a third time, the asuras won and the devas lost. Having lost, the devas, afraid, entered the deva capital. Having gone to their capital, the devas thought, ‘Having come to this shelter for the fearful, we will now keep here to ourselves, having nothing to do with the asuras.’ And the asuras also thought, ‘Having gone to this shelter for the fearful, the devas will now keep here to themselves, having nothing to do with us.’ “Once, monks, a battle between the devas & asuras was in full swing. And in that battle, the devas won and the asuras lost. Having lost, the asuras simply fled while the devas, heading south, attacked them. Then the thought occurred to the asura, ‘The devas are still attacking. Why don’t we do battle a second time?’ “So the asuras did battle with the devas a second time. And a second time, the devas won and the asuras lost. Having lost, the asuras simply fled while the devas, heading south, attacked them. Then the thought occurred to the asuras, ‘The devas are still attacking. Why don’t we do battle a third time?’ “So the asuras did battle with the devas a third time. And a third time, the devas won and the asuras lost. Having lost, the asuras, afraid, entered the asura capital. Having gone to their capital, the asuras thought, ‘Having come to this shelter for the fearful, we will now keep here to ourselves, having nothing to do with the devas.’ And the devas also thought, ‘Having gone to this shelter for the fearful, the asuras will now keep here to themselves, having nothing to do with us.’ “In the same way, monks, on whatever occasion a monk—secluded from sensuality, secluded from unskillful qualities—enters the first jhāna: rapture & pleasure born of seclusion, accompanied by directed thought & evaluation, on that occasion the thought occurs to him, ‘Having come to this shelter for the fearful, I will now keep here to myself, having nothing to do with Māra.’ And the thought occurs to Māra, the Evil One, ‘Having gone to this shelter for the fearful, the monk will now keep here to himself, having nothing to do with me.’ [Similarly with the second, third, & fourth jhānas.] “On whatever occasion a monk, with the complete transcending of perceptions of (physical) form, with the disappearance of perceptions of resistance, and not attending to perceptions of multiplicity, (perceiving,) ‘Infinite space,’ enters the dimension of the infinitude of space: He is said to be a monk who has put Māra in the dark.1 Having bound Māra’s eyes and leaving no trace, he has become invisible to the Evil One.2 [Similarly with the dimensions of the infinitude of consciousness, nothingness, and neither perception nor non-perception.] “On whatever occasion, with the complete transcending of the dimension of neither perception nor non-perception, he enters & remains in the cessation of perception & feeling; and as he sees (that) with discernment, effluents are completely ended: He is said to be a monk who has put Māra in the dark. Having bound Māra’s eyes and leaving no trace, he has become invisible to the Evil One, having crossed over attachment in the cosmos.”3 Notes 1. The text here has antamakāsi—“has put an end to”—which does not fit the context as well as the reading, andhamakāsi—“has put in the dark”—found in the parallel passage in MN 25, so I have followed the latter reading here. 2. The interpretation of this image here differs from that in MN 25 and MN 26, both of which state that the monk puts Māra in the dark upon entering the first jhāna. In either case—putting Māra in the dark beginning with the first jhāna, or only beginning with the dimension of the infinitude of space—the “dark” is temporary, lasting only as long as one is in that attainment. 3. This is the only one of these attainments that inherently contains the discernment that takes one, once and for all, beyond attachment in the cosmos.
