เหตุให้รูปงาม ร่ำรวย และสูงศักดิ์
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน อารามของอนาถบิณฑิกเศรษฐี เขตพระนครสาวัตถี ครั้งนั้นแล พระนางมัลลิกาเทวีเสด็จเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ทรงถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาคแล้วประทับนั่ง ณ ที่สมควร ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า
ภันเต อะไรหนอเป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้มาตุคามบางคนในกรณีนี้ มีผิวพรรณทราม รูปชั่ว ไม่น่าดู และเป็นผู้ยากจน มีทรัพย์น้อย มีโภคสมบัติน้อย และต่ำศักดิ์ ภันเต อะไรหนอเป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้มาตุคามบางคนในกรณีนี้ มีผิวพรรณทราม รูปชั่ว ไม่น่าดู แต่เป็นผู้มั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคสมบัติมาก และสูงศักดิ์ ภันเต อะไรหนอเป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้มาตุคามบางคนในกรณีนี้ มีรูปงาม น่าดู น่าชม ประกอบด้วยความเป็นผู้มีผิวพรรณงามยิ่งนัก แต่เป็นผู้ยากจน มีทรัพย์น้อย มีโภคสมบัติน้อย และต่ำศักดิ์ ภันเต อะไรหนอเป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้มาตุคามบางคนในกรณีนี้ มีรูปงาม น่าดู น่าชม ประกอบด้วยความเป็นผู้มีผิวพรรณงามยิ่งนัก และเป็นผู้มั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคสมบัติมาก และสูงศักดิ์.
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า มัลลิกา มาตุคามบางคนในกรณีนี้ เป็นผู้มักโกรธ มากไปด้วยความคับแค้นใจ ถูกว่าแม้เล็กน้อยก็ขัดเคือง ฉุนเฉียว กระฟัดกระเฟียด กระด้างกระเดื่อง แสดงความโกรธ ความขัดเคือง และความไม่พอใจให้ปรากฏ เขาเป็นผู้ไม่ให้ทาน คือ ไม่ให้ข้าว น้ำ ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ แก่สมณะหรือพราหมณ์ และเป็นผู้มีใจริษยา ในลาภ ในสักการะ ความเคารพ ความนับถือ การไหว้ และการบูชาของบุคคลอื่น เป็นผู้กีดกัน ตัดรอน ผูกความริษยา ถ้ามาตุคามนั้น จุติจากอัตภาพนั้นมาสู่ความเป็นอย่างนี้ กลับมาเกิดในที่ใดๆ ย่อมเป็นผู้มีผิวพรรณทราม รูปชั่ว ไม่น่าดู และเป็นผู้ยากจน มีทรัพย์น้อย มีโภคสมบัติน้อย และต่ำศักดิ์.
มัลลิกา มาตุคามบางคนในกรณีนี้ เป็นผู้มักโกรธ มากไปด้วยความคับแค้นใจ ถูกว่าแม้เล็กน้อยก็ขัดเคือง ฉุนเฉียว กระฟัดกระเฟียด กระด้างกระเดื่อง แสดงความโกรธ ความขัดเคือง และความไม่พอใจให้ปรากฏ เขาเป็นผู้ให้ทาน คือ ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ แก่สมณะหรือพราหมณ์ และเป็นผู้ไม่มีใจริษยา ในลาภ ในสักการะ ความเคารพ ความนับถือ การไหว้ และบูชาของบุคคลอื่น เป็นผู้ไม่กีดกัน ไม่ตัดรอน ไม่ผูกความริษยา ถ้ามาตุคามนั้น จุติจากอัตภาพนั้นมาสู่ความเป็นอย่างนี้ กลับมาเกิดในที่ใดๆ ย่อมเป็นผู้มีผิวพรรณทราม รูปชั่ว ไม่น่าดู แต่เป็นผู้มั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคสมบัติมาก และสูงศักดิ์.
มัลลิกา มาตุคามบางคนในกรณีนี้ เป็นผู้ไม่มักโกรธ ไม่มากไปด้วยความคับแค้นใจ ถูกว่าแม้มากก็ไม่ขัดเคือง ไม่ฉุนเฉียว ไม่กระฟัดกระเฟียด ไม่กระด้างกระเดื่อง ไม่แสดงความโกรธความขัดเคือง และความไม่พอใจให้ปรากฏ เขาเป็นผู้ไม่ให้ทาน คือ ไม่ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ แก่สมณะหรือพราหมณ์ และเป็นผู้มีใจริษยา ในลาภ ในสักการะ ความเคารพ ความนับถือ การไหว้ และการบูชาของบุคคลอื่น เป็นผู้กีดกัน ตัดรอน ผูกความริษยา ถ้ามาตุคามนั้น จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว มาสู่ความเป็นอย่างนี้ กลับมาเกิดในที่ใดๆ ย่อมเป็นผู้มีรูปงาม น่าดู น่าชม ประกอบด้วยความเป็นผู้มีผิวพรรณงามยิ่งนัก แต่เป็นผู้ยากจน มีทรัพย์น้อย มีโภคสมบัติน้อย และต่ำศักดิ์.
มัลลิกา มาตุคามบางคนในกรณีนี้ ไม่เป็นผู้มักโกรธ ไม่มากไปด้วยความคับแค้นใจ ถูกว่าแม้มากก็ไม่ขัดเคือง ไม่ฉุนเฉียว ไม่กระฟัดกระเฟียด ไม่กระด้างกระเดื่อง ไม่แสดงความโกรธความขัดเคือง และความไม่พอใจให้ปรากฏ เขาเป็นผู้ให้ทาน คือ ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ แก่สมณะหรือพราหมณ์ และเป็นผู้ไม่มีใจริษยา ในลาภ ในสักการะ ความเคารพ ความนับถือ การไหว้ และบูชาของบุคคลอื่น เป็นผู้ไม่กีดกัน ไม่ตัดรอน ไม่ผูกความริษยา ถ้ามาตุคามนั้น จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว มาสู่ความเป็นอย่างนี้ กลับมาเกิดในที่ใดๆ ย่อมเป็นผู้มีรูปงาม น่าดู น่าชม ประกอบด้วยความเป็นผู้มีผิวพรรณงามยิ่งนัก และเป็นผู้มั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคสมบัติมาก และสูงศักดิ์.
มัลลิกา นี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้มาตุคามบางคนในกรณีนี้ มีผิวพรรณทราม รูปชั่ว ไม่น่าดู และเป็นผู้ยากจน มีทรัพย์น้อย มีโภคสมบัติน้อย และต่ำศักดิ์ มัลลิกา นี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้มาตุคามบางคนในกรณีนี้ มีผิวพรรณทราม รูปชั่ว ไม่น่าดู แต่เป็นผู้มั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคสมบัติมาก และสูงศักดิ์ มัลลิกา นี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้มาตุคามบางคนในกรณีนี้ มีรูปงาม น่าดู น่าชม ประกอบด้วยความเป็นผู้มีผิวพรรณงามยิ่งนัก แต่เป็นผู้ยากจน มีทรัพย์น้อย มีโภคสมบัติน้อย และต่ำศักดิ์ มัลลิกา นี้แลเป็นเหตุเป็นปัจจัย ให้มาตุคามบางคนในกรณีนี้ มีรูปงาม น่าดู น่าชม ประกอบด้วยความเป็นผู้มีผิวพรรณงามยิ่งนัก และเป็นผู้มั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคสมบัติมาก และสูงศักดิ์.
เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสอย่างนี้แล้ว พระนางมัลลิกาเทวีได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคว่า
ภันเต ในชาติอื่นชะรอยหม่อมฉันจะเป็นผู้มักโกรธ มากไปด้วยความคับแค้นใจ ถูกว่าแม้เล็กน้อยก็ขัดเคือง ฉุนเฉียว กระฟัดกระเฟียด กระด้างกระเดื่อง แสดงความโกรธ ความขัดเคืองและความไม่พอใจให้ปรากฏ ในบัดนี้ หม่อมฉันจึงมีผิวพรรณทราม รูปชั่ว ไม่น่าดู ภันเต แต่ในชาติอื่นหม่อมฉันคงได้ให้ทาน คือ ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ แก่สมณหรือพราหมณ์ ในบัดนี้ หม่อมฉันจึงเป็นผู้มั่งคั่ง มีทรัพย์มาก มีโภคสมบัติมาก ภันเต ในชาติอื่น หม่อมฉันคงจะไม่มีใจริษยา ในลาภ ในสักการะ ความเคารพ ความนับถือ การไหว้ และการบูชาของบุคคลอื่น เป็นผู้ไม่กีดกัน ไม่ตัดรอน ไม่ผูกความริษยา ในบัดนี้ หม่อมฉันจึงสูงศักดิ์.
ภันเต ก็นางกษัตริย์บ้าง นางพราหมณีบ้าง นางคหบดีบ้าง มีอยู่ในราชสกุลนี้ หม่อมฉันได้ดำรงความเป็นใหญ่ ยิ่งกว่าหญิงเหล่านั้น.
ภันเต ตั้งแต่วันนี้ไป หม่อมฉันจักเป็นผู้ไม่มักโกรธ ไม่มากไปด้วยความคับแค้นใจ ถึงถูกว่ามากก็จักไม่ขัดเคือง ไม่ฉุนเฉียว ไม่กระฟัดกระเฟียด ไม่กระด้างกระเดื่อง ไม่แสดงความโกรธ ความขัดเคือง และความไม่พอใจให้ปรากฏ จักเป็นผู้ให้ทาน คือ ให้ข้าว น้ำ ผ้า ยานพาหนะ ดอกไม้ ของหอม เครื่องลูบไล้ ที่นอน ที่อยู่อาศัย และประทีปโคมไฟ แก่สมณหรือพราหมณ์ และจักเป็นผู้ไม่มีใจริษยา ในลาภ ในสักการะ ความเคารพ ความนับถือ การไหว้ และบูชาของบุคคลอื่น จักเป็นผู้ไม่กีดกัน ไม่ตัดรอน ไม่ผูกความริษยา.
ภันเต ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก ภันเต ภาษิตของพระองค์แจ่มแจ้งนัก เปรียบเหมือนบุคคลหงายของที่คว่ำ เปิดของที่ปิด บอกทางแก่คนผู้หลงทาง หรือส่องประทีปในที่มืดด้วยหวังว่า คนมีตาดีจะได้มองเห็นรูป ดังนี้ พระผู้มีพระภาคทรงประกาศธรรมโดยอเนกปริยายอย่างนี้ก็ฉันนั้นเหมือนกัน ภันเต หม่อมฉันนี้ ขอถึงพระผู้มีพระภาค กับทั้งพระธรรม และทั้งพระภิกษุสงฆ์ว่าเป็นสรณะ ขอพระผู้มีพระภาคโปรดทรงจำหม่อมฉันว่า เป็นอุบาสิกาผู้ถึงสรณะตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป.
-บาลี จตุกฺก. อํ. 21/275/197.
https://84000.org/tipitaka/pali/?21//275
https://etipitaka.com/read/pali/21/275/
English translation by Bhikkhu Sujato
At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. Then Queen Mallikā went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him:
“What is the cause, sir, what is the reason why in this life some females are ugly, unattractive, and bad-looking; and poor, with few assets and possessions; and insignificant?
And why are some females ugly, unattractive, and bad-looking; but rich, affluent, wealthy, and illustrious?
And why are some females attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty; but poor, with few assets and possessions; and insignificant?
And why are some females attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty; and rich, affluent, wealthy, and illustrious?”
“Take a female who is irritable and bad-tempered. Even when criticized a little bit she loses her temper, becoming annoyed, hostile, and hard-hearted, and displaying annoyance, hate, and bitterness. She doesn’t give to ascetics or brahmins such things as food, drink, clothing, vehicles; garlands, fragrance, and makeup; and bed, house, and lighting. And she’s jealous, envying, resenting, and begrudging the possessions, honor, respect, reverence, homage, and veneration given to others. If she comes back to this state of existence after passing away, wherever she is reborn she’s ugly, unattractive, and bad-looking; and poor, with few assets and possessions; and insignificant.
Take another female who is irritable and bad-tempered. … But she does give to ascetics or brahmins … And she’s not jealous … If she comes back to this state of existence after passing away, wherever she is reborn she’s ugly, unattractive, and bad-looking; but rich, affluent, wealthy, and illustrious.
Take another female who isn’t irritable and bad-tempered. … But she doesn’t give to ascetics or brahmins … And she’s jealous … If she comes back to this state of existence after passing away, wherever she is reborn she’s attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty; but poor, with few assets and possessions; and insignificant.
Take another female who isn’t irritable and bad-tempered. … She gives to ascetics and brahmins … And she’s not jealous … If she comes back to this state of existence after passing away, wherever she is reborn she’s attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty; and rich, affluent, wealthy, and illustrious.
This is why are some females are ugly … and poor … and insignificant. And some females are ugly … but rich … and illustrious. And some females are attractive … but poor … and insignificant. And some females are attractive … and rich … and illustrious.”
When this was said, Queen Mallikā said to the Buddha:
“Sir, in another life I must have been irritable and bad-tempered. Even when lightly criticized I must have lost my temper, becoming annoyed, hostile, and hard-hearted, and displaying annoyance, hate, and bitterness. For now I am ugly, unattractive, and bad-looking.
In another life I must have given to ascetics or brahmins such things as food, drink, clothing, vehicles; garlands, fragrance, and makeup; and bed, house, and lighting. For now I am rich, affluent, and wealthy.
In another life, I must not have been jealous, envying, resenting, and begrudging the possessions, honor, respect, reverence, homage, and veneration given to others. For now I am illustrious. In this royal court I command maidens of the aristocrats, brahmins, and householders. So, sir, from this day forth I will not be irritable and bad-tempered. Even when heavily criticized I won’t lose my temper, become annoyed, hostile, and hard-hearted, or display annoyance, hate, and bitterness. I will give to ascetics or brahmins such things as food, drink, clothing, vehicles; garlands, fragrance, and makeup; and bed, house, and lighting. I will not be jealous, envying, resenting, and begrudging the possessions, honor, respect, reverence, homage, and veneration given to others.
Excellent, sir! … From this day forth, may the Buddha remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”
