ต้นเหตุแห่งการทะเลาะวิวาท
… ก็คำนี้ว่า เพราะเวทนาเป็นปัจจัย จึงมีตัณหา ดังนี้ เป็นคำที่เรากล่าวแล้ว อานนท์ เธอต้องทราบความข้อนี้ โดยปริยายดังต่อไปนี้ เหมือนกับเราได้กล่าวแล้วว่า เพราะเวทนาเป็นปัจจัย จึงมีตัณหา อานนท์ ถ้าหากว่าเวทนา คือ เวทนาที่เกิดจากจักษุสัมผัส เวทนาที่เกิดจากโสตสัมผัส เวทนาที่เกิดจากฆานสัมผัส เวทนาที่เกิดจากชิวหาสัมผัส เวทนาที่เกิดจากกายสัมผัส และเวทนาที่เกิดจากมโนสัมผัส จักไม่ได้มีแก่ใครๆ ในที่ไหนๆ โดยทุกชนิด โดยทุกอาการแล้ว เมื่อเวทนาไม่มีโดยประการทั้งปวง เพราะความดับไปแห่งเวทนาแล้ว ตัณหาจะปรากฏขึ้นมาได้ไหม.
ปรากฏไม่ได้เลย ภันเต.
อานนท์ เพราะเหตุนั้น ในเรื่องนี้ นั่นแหละคือเหตุ นั่นแหละคือนิทาน นั่นแหละคือสมุทัย นั่นแหละคือปัจจัย ของตัณหา นั้นคือ เวทนา อานนท์ ด้วยเหตุดังนี้แล
เพราะอาศัยเวทนา จึงมี ตัณหา (ความอยาก)
เพราะอาศัยตัณหา จึงมี การแสวงหา (ปริเยสนา)
เพราะอาศัยการแสวงหา จึงมี การได้ (ลาโภ)
เพราะอาศัยการได้ จึงมี ความปลงใจรัก (วินิจฺฉโย)
เพราะอาศัยความปลงใจรัก จึงมี ความกำหนัดด้วยความพอใจ (ฉนฺทราโค)
เพราะอาศัยความกำหนัดด้วยความพอใจ จึงมี ความสยบมัวเมา (อชฺโฌสานํ)
เพราะอาศัยความสยบมัวเมา จึงมี ความจับอกจับใจ (ปริคฺคโห)
เพราะอาศัยความจับอกจับใจ จึงมี ความตระหนี่ (มจฺฉริยํ)
เพราะอาศัยความตระหนี่ จึงมี การหวงกั้น (อารกฺโข)
เพราะอาศัยการหวงกั้น จึงมี เรื่องราวอันเกิดจากการหวงกั้น (อารกฺขาธิกรณํ) กล่าวคือ การใช้อาวุธไม่มีคม การใช้อาวุธมีคม การทะเลาะ การแก่งแย่ง การวิวาท การกล่าวคำหยาบว่า มึง มึง การพูดคำส่อเสียด และการพูดเท็จทั้งหลาย ธรรมอันเป็นบาปอกุศลเป็นอเนก ย่อมเกิดขึ้นพร้อม ด้วยอาการอย่างนี้ … .
-บาลี มหา. ที. 10/68/58.
https://84000.org/tipitaka/pali/?10//68
https://etipitaka.com/read/pali/10/68/
English translation by Bhikkhu Sujato
… ‘Feeling is a condition for craving’—that’s what I said. And this is a way to understand how this is so. Suppose there were totally and utterly no feeling for anyone anywhere. That is, feeling born of contact through the eye, ear, nose, tongue, body, and mind. When there’s no feeling at all, with the cessation of feeling, would craving still be found?”
“No, sir.”
“That’s why this is the cause, source, origin, and condition of craving, namely feeling.
So it is, Ānanda, that feeling is a cause of craving. Craving is a cause of seeking. Seeking is a cause of gaining material possessions. Gaining material possessions is a cause of assessing. Assessing is a cause of desire and lust. Desire and lust is a cause of attachment. Attachment is a cause of ownership. Ownership is a cause of stinginess. Stinginess is a cause of safeguarding. Owing to safeguarding, many bad, unskillful things come to be: taking up the rod and the sword, quarrels, arguments, and disputes, accusations, divisive speech, and lies … .
English translation by Bhikkhu Bodhi
Craving
“It was said: ‘With feeling as condition there is craving.’ How that is so, Ānanda, should be understood in this way: If there were absolutely and utterly no feeling of any kind anywhere—that is, no feeling born of eye-contact, feeling born of ear-contact, feeling born of nose-contact, feeling born of tongue-contact, feeling born of body-contact, or feeling born of mind-contact—then, in the complete absence of feeling, with the cessation of feeling, would craving be discerned?”
“Certainly not, venerable sir.”
“Therefore, Ānanda, this is the cause, source, origin, and condition for craving, namely, feeling.
Dependent on Craving
“Thus, Ānanda, in dependence upon feeling there is craving; in dependence upon craving there is pursuit; in dependence upon pursuit there is gain; in dependence upon gain there is decision-making; in dependence upon decision-making there is desire and lust; in dependence upon desire and lust there is attachment; in dependence upon attachment there is possessiveness; in dependence upon possessiveness there is stinginess; in dependence upon stinginess there is safeguarding; and because of safeguarding, various evil unwholesome phenomena originate—the taking up of clubs and weapons, conflicts, quarrels, and disputes, insulting speech, slander, and falsehoods … .
