ความชราภาพของพระผู้มีพระภาค
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ ปราสาทของนางวิสาขามิคารมารดา ในบุพพาราม เขตพระนครสาวัตถี ก็สมัยนั้น พระผู้มีพระภาคเสด็จออกจากที่หลีกเร้นในเวลาเย็น แล้วประทับนั่งหันหลังผิงแดดในที่มีแสงแดดส่องมาจากทิศตะวันตกอยู่.
ครั้งนั้น ท่านพระอานนท์ ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ถวายอภิวาทแล้วบีบนวดพระกายของพระผู้มีพระภาคอยู่ พลางกล่าวถ้อยคำนี้ว่า
ภันเต ข้อนี้น่าอัศจรรย์ ภันเต ข้อนี้ไม่เคยมีมาก่อน ภันเต บัดนี้ ผิวพรรณของพระผู้มีพระภาค ไม่บริสุทธิ์ผุดผ่องเหมือนแต่ก่อน และพระกายก็เหี่ยวย่นหย่อนยาน มีตัวค้อมไปข้างหน้า อินทรีย์ทั้งหลาย คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ก็ปรากฏความแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป.
อานนท์ นั่นต้องเป็นอย่างนั้น คือ ความชรา ย่อมมีอยู่ในความหนุ่ม ความเจ็บไข้ ย่อมมีอยู่ในความไม่มีโรค ความตาย ย่อมมีอยู่ในชีวิต ผิวพรรณจึงไม่บริสุทธิ์ผุดผ่องเหมือนแต่ก่อน และกายก็เหี่ยวย่นหย่อนยาน มีตัวค้อมไปข้างหน้า อินทรีย์ทั้งหลาย คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ก็ปรากฏความแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป ดังนี้.
ถึงเธอจะติความแก่อันเลวทราม
ถึงเธอจะติความแก่อันทำให้ผิวพรรณทราม
กายที่น่าพอใจ ก็คงต้องถูกความแก่ย่ำยีอยู่นั่นเอง.
ผู้ใดแม้จะมีชีวิตอยู่ตั้งร้อยปี ผู้นั้นก็ยังมีความตายเป็นเบื้องหน้า
ความตายไม่ยกเว้นให้แก่ใครๆ ย่อมย่ำยีสัตว์ทั้งหมดทีเดียว.
-บาลี สํ. มหาวาร. 19/287/962.
https://84000.org/tipitaka/pali/?19//287,
https://etipitaka.com/read/pali/19/287
English translation by Bhikkhu Sujato
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in the Eastern Monastery, the stilt longhouse of Migāra’s mother. Then in the late afternoon, the Buddha came out of retreat and sat warming his back in the last rays of the sun.
Then Venerable Ānanda went up to the Buddha, bowed, and while massaging the Buddha’s limbs he said:
“It’s incredible, sir, it’s amazing, how the complexion of your skin is no longer pure and bright. Your limbs are flaccid and wrinkled, and your body is stooped. And it’s apparent that there has been a deterioration in your faculties of eye, ear, nose, tongue, and body.”
“That’s how it is, Ānanda. When young you’re liable to grow old; when healthy you’re liable to get sick; and when alive you’re liable to die. The complexion of the skin is no longer pure and bright. The limbs are flaccid and wrinkled, and the body is stooped. And it’s apparent that there has been a deterioration in the faculties of eye, ear, nose, tongue, and body.”
That is what the Buddha said. Then the Holy One, the Teacher, went on to say:
“Curse this wretched old age,
which makes you so ugly.
That’s how much this delightful puppet
is ground down by old age.
Even if you live for a hundred years,
you’ll still end up dying.
Death spares no-one,
but crushes all underfoot.”
