สัปบุรุษทั้งหลาย กล่าววาจาสุภาษิตว่าเป็นวาจาสูงสุด.
บุคคลพึงกล่าววาจาที่เป็นธรรม ไม่พึงกล่าววาจาที่ไม่เป็นธรรม นี้เป็นข้อที่ ๒.
พึงกล่าววาจาอันเป็นที่รัก ไม่พึงกล่าววาจาอันไม่เป็นที่รัก นี้เป็นข้อที่ ๓.
พึงกล่าววาจาที่เป็นจริง ไม่พึงกล่าววาจาที่เป็นเท็จ นี้เป็นข้อที่ ๔.”
-บาลี สํ. สคาถ. 15/278/739.
ภิกษุทั้งหลาย ถ้าบุคคลคิดถึงสิ่งใดอยู่ ดำริถึงสิ่งใดอยู่ และมีจิตฝังลงไป ในสิ่งใดอยู่ สิ่งนั้นย่อมเป็นอารมณ์เพื่อการตั้งอยู่แห่งวิญญาณ เมื่ออารมณ์มีอยู่ ความตั้งขึ้นเฉพาะแห่งวิญญาณย่อมมี เมื่อวิญญาณนั้นตั้งขึ้นเฉพาะ เจริญงอกงามแล้ว การก้าวลงแห่งนามรูป ย่อมมี... read more
มาเถิด ภัททิยะ เธอทั้งหลาย อย่าได้เชื่อถือ เพราะการฟังตามๆ กันมา อย่าได้เชื่อถือ เพราะการกระทำตามๆ กันมา อย่าได้เชื่อถือ เพราะการเล่าลือกันอยู่ อย่าได้เชื่อถือ เพราะการอ้างตำรา อย่าได้เชื่อถือ เพราะการนึกเดาเอาเอง อย่าได้เชื่อถือ เพราะการคาดคะเน อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรึกตามอาการ อย่าได้เชื่อถือ... read more
ภิกษุทั้งหลาย พระอรหันตสัมมาสัมพุทธะทั้งหลายเหล่าใด ได้ตรัสรู้ตามความเป็นจริงไปแล้ว ในกาลอันเป็นอดีต ท่านเหล่านั้นทั้งหมด ได้ตรัสรู้ตามความเป็นจริง ซึ่งอริยสัจ ๔ ประการ. ภิกษุทั้งหลาย พระอรหันตสัมมาสัมพุทธะทั้งหลายเหล่าใด จักได้ตรัสรู้ตามความเป็นจริง ในกาลอันเป็นอนาคต ท่านเหล่านั้นทั้งหมด ก็จักได้ตรัสรู้ตามความเป็นจริง... read more
ภิกษุทั้งหลาย กามทั้งหลายเป็นของไม่เที่ยง เป็นของว่างเปล่า เป็นของเท็จ มีความเลือนหายไปเป็นธรรมดา ลักษณะของกามนี้ เป็นความล่อลวง เป็นที่พร่ำบ่นหาของคนพาล. กามและกามสัญญา ทั้งที่มีในภพนี้ และทั้งที่มีในภพหน้า ทั้ง ๒... read more
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมไม่ควรเพื่อบรรลุสัมมาสมาธิ ธรรม ๕ ประการอะไรบ้าง คือ ภิกษุในกรณีนี้ เป็นผู้ไม่อดทนต่อรูป เป็นผู้ไม่อดทนต่อเสียง เป็นผู้ไม่อดทนต่อกลิ่น เป็นผู้ไม่อดทนต่อรส เป็นผู้ไม่อดทนต่อโผฏฐัพพะ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕... read more
บุคคลค้นหาด้วยจิตตลอดทิศทั้งหมด ก็ไม่พบใครที่ไหน ซึ่งเป็นที่รักยิ่งกว่าตนเองเลย แม้สัตว์ทั้งหลายเหล่าอื่น ก็รักตนเองมากเช่นนั้นเหมือนกัน เพราะฉะนั้น ผู้รักตนเองจึงไม่ควรเบียดเบียนผู้อื่น.” read more
… มหาราช ชนเหล่าใด ย่อมประพฤติทุจริตด้วยกาย ประพฤติทุจริตด้วยวาจา ประพฤติทุจริตด้วยใจ ชนเหล่านั้นชื่อว่าไม่รักตนเอง ถึงแม้พวกเขาจะกล่าวอยู่อย่างนี้ว่าเรารักตนเอง แม้เป็นเช่นนั้น ชนเหล่านั้นก็ชื่อว่าไม่รักตนเอง. มหาราช ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร เพราะว่า... read more
สัตว์ทั้งปวง ทั้งที่เป็นคนหนุ่ม คนแก่ ทั้งที่เป็นคนพาล และบัณฑิต ทั้งที่มั่งมี และยากจน ล้วนแต่มีความตายเป็นที่ไปถึงในเบื้องหน้า เปรียบเหมือนภาชนะดิน ที่ช่างหม้อปั้นแล้ว ทั้งเล็ก และใหญ่ ทั้งที่สุกแล้ว... read more
คหบดี เปรียบเหมือน เมื่อเรือนมุงไว้อย่างดี ยอดหลังคาก็เป็นอันได้รับการรักษา กลอนหลังคาก็เป็นอันได้รับการรักษา ฝาเรือนก็เป็นอันได้รับการรักษา อกไก่ก็ไม่เปียกชื้น กลอนหลังคาก็ไม่เปียกชื้น ฝาเรือนก็ไม่เปียกชื้น อกไก่ก็ไม่ผุเปื่อย กลอนหลังคาก็ไม่ผุเปื่อย ฝาเรือนก็ไม่ผุเปื่อย. คหบดี ฉันใดก็ฉันนั้นเหมือนกัน เมื่อจิตได้รับการรักษา กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็เป็นอันว่าได้รับการรักษา เมื่อกายกรรม วจีกรรม มโนกรรมได้รับการรักษา กายกรรม วจีกรรม... read more
… ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น การพิจารณาของภิกษุว่า เราเป็นผู้มีอภิชฌาอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ไม่มีอภิชฌาอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตพยาบาทอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่พยาบาทอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีถีนมิทธะกลุ้มรุมอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ปราศจากถีนมิทธะอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตฟุ้งซ่านอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่ฟุ้งซ่านอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีความสงสัยอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ข้ามพ้นความสงสัยอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มักโกรธอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ไม่มักโกรธอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตเศร้าหมองอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่เศร้าหมองอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีกายกระสับกระส่ายอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีกายไม่กระสับกระส่ายอยู่โดยมาก เราเป็นผู้เกียจคร้านอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ปรารภความเพียรอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตตั้งมั่นอยู่โดยมาก... read more
ภิกษุทั้งหลาย ถ้าบุคคลคิดถึงสิ่งใดอยู่ ดำริถึงสิ่งใดอยู่ และมีจิตฝังลงไป ในสิ่งใดอยู่ สิ่งนั้นย่อมเป็นอารมณ์เพื่อการตั้งอยู่แห่งวิญญาณ เมื่ออารมณ์มีอยู่ ความตั้งขึ้นเฉพาะแห่งวิญญาณย่อมมี เมื่อวิญญาณนั้นตั้งขึ้นเฉพาะ เจริญงอกงามแล้ว การก้าวลงแห่งนามรูป ย่อมมี... read more
มาเถิด ภัททิยะ เธอทั้งหลาย อย่าได้เชื่อถือ เพราะการฟังตามๆ กันมา อย่าได้เชื่อถือ เพราะการกระทำตามๆ กันมา อย่าได้เชื่อถือ เพราะการเล่าลือกันอยู่ อย่าได้เชื่อถือ เพราะการอ้างตำรา อย่าได้เชื่อถือ เพราะการนึกเดาเอาเอง อย่าได้เชื่อถือ เพราะการคาดคะเน อย่าได้เชื่อถือ เพราะตรึกตามอาการ อย่าได้เชื่อถือ... read more
ภิกษุทั้งหลาย พระอรหันตสัมมาสัมพุทธะทั้งหลายเหล่าใด ได้ตรัสรู้ตามความเป็นจริงไปแล้ว ในกาลอันเป็นอดีต ท่านเหล่านั้นทั้งหมด ได้ตรัสรู้ตามความเป็นจริง ซึ่งอริยสัจ ๔ ประการ. ภิกษุทั้งหลาย พระอรหันตสัมมาสัมพุทธะทั้งหลายเหล่าใด จักได้ตรัสรู้ตามความเป็นจริง ในกาลอันเป็นอนาคต ท่านเหล่านั้นทั้งหมด ก็จักได้ตรัสรู้ตามความเป็นจริง... read more
ภิกษุทั้งหลาย กามทั้งหลายเป็นของไม่เที่ยง เป็นของว่างเปล่า เป็นของเท็จ มีความเลือนหายไปเป็นธรรมดา ลักษณะของกามนี้ เป็นความล่อลวง เป็นที่พร่ำบ่นหาของคนพาล. กามและกามสัญญา ทั้งที่มีในภพนี้ และทั้งที่มีในภพหน้า ทั้ง ๒... read more
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมไม่ควรเพื่อบรรลุสัมมาสมาธิ ธรรม ๕ ประการอะไรบ้าง คือ ภิกษุในกรณีนี้ เป็นผู้ไม่อดทนต่อรูป เป็นผู้ไม่อดทนต่อเสียง เป็นผู้ไม่อดทนต่อกลิ่น เป็นผู้ไม่อดทนต่อรส เป็นผู้ไม่อดทนต่อโผฏฐัพพะ ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕... read more
บุคคลค้นหาด้วยจิตตลอดทิศทั้งหมด ก็ไม่พบใครที่ไหน ซึ่งเป็นที่รักยิ่งกว่าตนเองเลย แม้สัตว์ทั้งหลายเหล่าอื่น ก็รักตนเองมากเช่นนั้นเหมือนกัน เพราะฉะนั้น ผู้รักตนเองจึงไม่ควรเบียดเบียนผู้อื่น.” read more
… มหาราช ชนเหล่าใด ย่อมประพฤติทุจริตด้วยกาย ประพฤติทุจริตด้วยวาจา ประพฤติทุจริตด้วยใจ ชนเหล่านั้นชื่อว่าไม่รักตนเอง ถึงแม้พวกเขาจะกล่าวอยู่อย่างนี้ว่าเรารักตนเอง แม้เป็นเช่นนั้น ชนเหล่านั้นก็ชื่อว่าไม่รักตนเอง. มหาราช ข้อนั้นเพราะเหตุอะไร เพราะว่า... read more
สัตว์ทั้งปวง ทั้งที่เป็นคนหนุ่ม คนแก่ ทั้งที่เป็นคนพาล และบัณฑิต ทั้งที่มั่งมี และยากจน ล้วนแต่มีความตายเป็นที่ไปถึงในเบื้องหน้า เปรียบเหมือนภาชนะดิน ที่ช่างหม้อปั้นแล้ว ทั้งเล็ก และใหญ่ ทั้งที่สุกแล้ว... read more
คหบดี เปรียบเหมือน เมื่อเรือนมุงไว้อย่างดี ยอดหลังคาก็เป็นอันได้รับการรักษา กลอนหลังคาก็เป็นอันได้รับการรักษา ฝาเรือนก็เป็นอันได้รับการรักษา อกไก่ก็ไม่เปียกชื้น กลอนหลังคาก็ไม่เปียกชื้น ฝาเรือนก็ไม่เปียกชื้น อกไก่ก็ไม่ผุเปื่อย กลอนหลังคาก็ไม่ผุเปื่อย ฝาเรือนก็ไม่ผุเปื่อย. คหบดี ฉันใดก็ฉันนั้นเหมือนกัน เมื่อจิตได้รับการรักษา กายกรรม วจีกรรม มโนกรรม ก็เป็นอันว่าได้รับการรักษา เมื่อกายกรรม วจีกรรม มโนกรรมได้รับการรักษา กายกรรม วจีกรรม... read more
… ภิกษุทั้งหลาย ฉันใดก็ฉันนั้น การพิจารณาของภิกษุว่า เราเป็นผู้มีอภิชฌาอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ไม่มีอภิชฌาอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตพยาบาทอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่พยาบาทอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีถีนมิทธะกลุ้มรุมอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ปราศจากถีนมิทธะอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตฟุ้งซ่านอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่ฟุ้งซ่านอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีความสงสัยอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ข้ามพ้นความสงสัยอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มักโกรธอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ไม่มักโกรธอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตเศร้าหมองอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีจิตไม่เศร้าหมองอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีกายกระสับกระส่ายอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้มีกายไม่กระสับกระส่ายอยู่โดยมาก เราเป็นผู้เกียจคร้านอยู่โดยมาก หรือว่าเราเป็นผู้ปรารภความเพียรอยู่โดยมาก เราเป็นผู้มีจิตตั้งมั่นอยู่โดยมาก... read more
