โรค ๒ อย่าง
ภิกษุทั้งหลาย โรค ๒ อย่างเหล่านี้มีอยู่ ๒ อย่างอะไรบ้าง คือ โรคทางกายและโรคทางใจ.
ภิกษุทั้งหลาย ย่อมเห็นกันอยู่แล้วว่า สัตว์ทั้งหลายที่ยืนยันถึงความไม่มีโรคทางกายตลอด ๑ ปีบ้าง ตลอด ๒ ปีบ้าง ตลอด ๓ ปีบ้าง ตลอด ๔ ปีบ้าง ตลอด ๕ ปีบ้าง ตลอด ๑๐ ปีบ้าง ตลอด ๒๐ ปีบ้าง ตลอด ๓๐ ปีบ้าง ตลอด ๔๐ ปีบ้าง ตลอด ๕๐ ปีบ้าง หรือแม้ยิ่งกว่า ๑๐๐ ปีบ้าง ก็ยังพอมีปรากฏ.
ภิกษุทั้งหลาย แต่สัตว์ทั้งหลายที่จะกล้ายืนยันถึงความไม่มีโรคทางใจ แม้เวลาเพียงครู่เดียว นับว่าหาได้แสนยากในโลก เว้นเสียแต่ผู้มีอาสวะสิ้นแล้ว.
ภิกษุทั้งหลาย โรคของบรรพชิต ๔ อย่างนี้เหล่านี้มีอยู่ ๔ อย่างอะไรบ้าง คือ
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในกรณีนี้ เป็นผู้มักมาก เป็นผู้คับแค้น ไม่สันโดษด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร (ยาและอุปกรณ์ที่ใช้รักษาโรค) ตามมีตามได้ ภิกษุนั้นเมื่อเป็นผู้มักมาก มีความคับแค้น ไม่สันโดษด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขาร ตามมีตามได้แล้ว ย่อมตั้งความปรารถนาชั่วเพื่อให้ได้ความยกย่อง เพื่อให้ได้ลาภ ได้สักการะ และได้ความสรรเสริญ ภิกษุนั้นย่อมวิ่งเต้น ขวนขวาย พยายามเพื่อให้ได้ความยกย่อง เพื่อให้ได้ลาภ ได้สักการะ และได้ความสรรเสริญ เธอเข้าไปหาตระกูลทั้งหลายเพื่อให้เขานับถือ ย่อมนั่ง (ในตระกูล) เพื่อให้เขานับถือ กล่าวธรรมเพื่อให้เขานับถือ กลั้นอุจจาระกลั้นปัสสาวะเพื่อให้เขานับถือ ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้แล โรคของบรรพชิต ๔ อย่าง.
ภิกษุทั้งหลาย เพราะเหตุนั้นแล เธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้ว่า เราจักเป็นผู้ไม่มีความมักมาก ไม่มีความคับแค้น เป็นผู้สันโดษด้วยจีวร บิณฑบาต เสนาสนะ และคิลานปัจจัยเภสัชบริขารตามมีตามได้ จักไม่ตั้งความปรารถนาชั่วเพื่อให้ได้ความยกย่อง เพื่อให้ได้ลาภ ได้สักการะ และได้ความสรรเสริญ จักไม่วิ่งเต้น จักไม่ขวนขวาย จักไม่พยายาม เพื่อให้ได้ความยกย่อง เพื่อให้ได้ลาภ ได้สักการะ และได้ความสรรเสริญ จักเป็นผู้อดทนต่อความหนาว ความร้อน ความหิว ความกระหาย อดทนต่อสัมผัสอันเกิดจากเหลือบ ยุง ลม แดด และสัตว์เลื้อยคลานทั้งหลาย อดทนต่อถ้อยคำอันหยาบคายร้ายแรงต่างๆ จักเป็นผู้อดกลั้นต่อเวทนาทางกายที่บังเกิดขึ้น อันเป็นทุกข์ กล้าแข็ง เผ็ดร้อน ไม่เป็นที่ชื่นชม ไม่เป็นที่พอใจ พอจะทำให้ชีวิตเสียได้ ภิกษุทั้งหลายเธอทั้งหลายพึงศึกษาอย่างนี้แล.
-บาลี จตุกฺก. อํ. 21/191/157.
https://84000.org/tipitaka/pali/?21//191,
https://etipitaka.com/read/pali/21/191
English translation by Bhikkhu Sujato
“Mendicants, there are two kinds of illness. What two? Mental and physical. Some sentient beings are seen who can claim to be free of physical illness for a year, or two, or three years … even up to a hundred years or more. But it’s very hard to find any sentient beings in the world who can claim to be free of mental illness even for a moment, apart from those who have ended the defilements.
There are four kinds of illness for those gone forth. What four?
To start with, a mendicant has many wishes, is frustrated, and is not content with any kind of robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick.
Because of this, they focus their corrupt wishes on being looked up to, and on getting material possessions, honor, and popularity.
They try hard, strive, and make an effort to get these things.
They have an ulterior motive when they visit families. They have an ulterior motive when they sit down, when they speak on Dhamma, and even when they hold it in when they need to go to the toilet.
These are the four kinds of illness for those gone forth.
So you should train like this: ‘We will not have many wishes or be frustrated. We will be content with any kind of robes, almsfood, lodgings, and medicines and supplies for the sick. We won’t focus our corrupt wishes on being looked up to, and on getting material possessions, honor, and popularity. We won’t try hard, strive, and make an effort to get these things. We will endure cold, heat, hunger, and thirst. We will endure the touch of flies, mosquitoes, wind, sun, and reptiles. We will endure rude and unwelcome criticism. We will put up with physical pain—sharp, severe, acute, unpleasant, disagreeable, and life-threatening.’ That’s how you should train.”
