แม้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ก็มีโอกาสไปนรกได้
ภิกษุทั้งหลาย แม้พระเจ้าจักรพรรดิ ได้ครองความเป็นใหญ่ยิ่งในทวีปทั้ง ๔ ภายหลังจากการตายเพราะกายแตกทำลาย ย่อมเข้าถึงสุคติโลกสวรรค์ เข้าถึงความเป็นผู้อยู่ร่วมกับเหล่าเทวดาชั้นดาวดึงส์ ถูกแวดล้อมอยู่ด้วยหมู่นางอัปสรในสวนนันทวัน เธอเป็นผู้เอิบอิ่มเพียบพร้อมด้วยการบำรุงจากกามคุณทั้ง ๕ อันเป็นของทิพย์ แต่เธอไม่เป็นผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการ[๑] ย่อมรอดพ้นไปไม่ได้ จากนรก จากกำเนิดสัตว์เดรัจฉาน จากเปรตวิสัย และจากอบาย ทุคติ วินิบาต.
ภิกษุทั้งหลาย ส่วนอริยสาวกในกรณีนี้ แม้เป็นผู้ยังอัตภาพให้พอเป็นไปด้วยคำข้าวที่ได้มาจากบิณฑบาตด้วยกำลังปลีแข้งของตนเอง นุ่งห่มด้วยผ้าเศร้าหมอง แต่เธอเป็นผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการ ย่อมรอดพ้นไปได้ จากนรก จากกำเนิดสัตว์เดรัจฉาน จากเปรตวิสัย และจากอบาย ทุคติ วินิบาต ธรรม ๔ ประการอะไรบ้าง คือ อริยสาวกในกรณีนี้
๑) เป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระพุทธเจ้าว่า แม้เพราะเหตุอย่างนี้ๆ พระผู้มีพระภาคนั้น เป็นพระอรหันต์ ตรัสรู้เองโดยชอบ ทรงถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ เสด็จไปดีแล้ว ทรงรู้แจ้งโลก เป็นสารถีฝึกบุรุษที่ควรฝึก ไม่มีผู้อื่นยิ่งไปกว่า เป็นศาสดาของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้เบิกบานแล้ว เป็นผู้จำแนกธรรม.
๒) เป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระธรรมว่า พระธรรมอันพระผู้มีพระภาคตรัสดีแล้ว เป็นสิ่งที่จะพึงเห็นได้ด้วยตนเอง ไม่ประกอบด้วยกาล ควรเรียกกันมาดู ควรน้อมเข้ามาใส่ตน อันผู้รู้ก็รู้ได้เฉพาะตน.
๓) เป็นผู้ประกอบด้วยความเลื่อมใสอันไม่หวั่นไหวในพระสงฆ์ว่า สงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาค เป็นผู้ปฏิบัติดีแล้ว เป็นผู้ปฏิบัติตรงแล้ว เป็นผู้ปฏิบัติเพื่อรู้ธรรมเป็นเครื่องออกจากทุกข์แล้ว เป็นผู้ปฏิบัติสมควรแล้ว นั่นคือ คู่แห่งบุรุษ ๔ คู่ นับเรียงตัวได้ ๘ บุรุษ นั่นแหละคือ สงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาค เป็นผู้ควรแก่ของบูชา เป็นผู้ควรแก่ของต้อนรับ เป็นผู้ควรรับทักษิณา เป็นผู้ควรกระทำอัญชลี เป็นนาบุญของโลก ไม่มีนาบุญอื่นยิ่งกว่า.
๔) เป็นผู้ประกอบด้วยศีลทั้งหลายที่พระอริยะรักใคร่แล้ว เป็นศีลที่ไม่ขาด ไม่ทะลุ ไม่ด่าง ไม่พร้อย เป็นไท (จากตัณหา) เป็นศีลที่ผู้รู้สรรเสริญ ทิฏฐิไม่ลูบคลำ และเป็นไปเพื่อสมาธิ.
ภิกษุทั้งหลาย ระหว่างการได้ทวีปทั้ง ๔ กับการได้ธรรม ๔ ประการนี้นั้น การได้ทวีปทั้ง ๔ มีค่าไม่ถึงเสี้ยวที่ ๑๖ ของการได้ธรรม ๔ ประการเหล่านี้เลย.
– บาลี มหาวาร. สํ. 19/428/1411.
https://84000.org/tipitaka/pali/?19//428,
https://etipitaka.com/read/pali/19/428
[๑] แปลตามพระไตรปิฎกฉบับฉัฏฐสังคีติ ซึ่งบาลี คือ โส จตูหิ ธมฺเมหิ อสมนฺนาคโต. ส่วนในพระไตรปิฎกฉบับบาลีสยามรัฐปีพิมพ์ ๒๕๓๘ คือ โส จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคโต.
English translation by Bhikkhu Sujato
At Sāvatthī.
There the Buddha … said:
“Mendicants, suppose a wheel-turning monarch were to rule as sovereign lord over these four continents. And when his body breaks up, after death, he’s reborn in a good place, a heavenly realm, in the company of the gods of the Thirty-Three. There he entertains himself in the Garden of Delight, escorted by a band of nymphs, and supplied and provided with the five kinds of heavenly sensual stimulation. Still, as he’s lacking four things, he’s not exempt from hell, the animal realm, or the ghost realm. He’s not exempt from places of loss, bad places, the underworld.
Now suppose a noble disciple wears rags and feeds on scraps of almsfood. Still, as they have four things, they’re exempt from hell, the animal realm, or the ghost realm. They’re exempt from places of loss, bad places, the underworld.
What four? It’s when a noble disciple has experiential confidence in the Buddha: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’
They have experiential confidence in the teaching: ‘The teaching is well explained by the Buddha—apparent in the present life, immediately effective, inviting inspection, relevant, so that sensible people can know it for themselves.’
They have experiential confidence in the Saṅgha: ‘The Saṅgha of the Buddha’s disciples is practicing the way that’s good, direct, systematic, and proper. It consists of the four pairs, the eight individuals. This is the Saṅgha of the Buddha’s disciples that is worthy of offerings dedicated to the gods, worthy of hospitality, worthy of a religious donation, worthy of greeting with joined palms, and is the supreme field of merit for the world.’
Furthermore, a noble disciple’s ethical conduct is loved by the noble ones, unbroken, impeccable, spotless, and unmarred, liberating, praised by sensible people, not mistaken, and leading to immersion.
These are the four qualities that they have.
And, mendicants, gaining these four continents is not worth a sixteenth part of gaining these four things.”
