ความบริสุทธิ์แห่งทักษิณา

ภิกษุทั้งหลาย ความบริสุทธิ์แห่งทักษิณา¹ ๔ ประการหล่านี้ ๔ ประการอะไรบ้าง คือ

๑) ทักษิณาที่บริสุทธิ์ฝ่ายทายก (ผู้ให้) แต่ไม่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก (ผู้รับ)

๒) ทักษิณาที่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก แต่ไม่บริสุทธิ์ฝ่ายทายก

๓) ทักษิณาที่ไม่บริสุทธิ์ทั้งฝ่ายทายก และไม่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก

๔) ทักษิณาที่บริสุทธิ์ทั้งฝ่ายทายก และบริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก

ภิกษุทั้งหลาย ทักษิณาที่บริสุทธิ์ฝ่ายทายก แต่ไม่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก เป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย ในข้อนี้ทายกเป็นผู้มีศีล มีธรรมอันงาม ปฏิคาหกเป็นผู้ทุศีล มีธรรมอันเป็นบาป ภิกษุทั้งหลาย อย่างนี้แล ทักษิณาที่บริสุทธิ์ฝ่ายทายก แต่ไม่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก.

ภิกษุทั้งหลาย ทักษิณาที่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก แต่ไม่บริสุทธิ์ฝ่ายทายก เป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย ในข้อนี้ทายกเป็นผู้ทุศีล มีธรรมอันเป็นบาป ปฏิคาหกเป็นผู้มีศีล มีธรรมอันงาม ภิกษุทั้งหลาย อย่างนี้แล ทักษิณาที่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก แต่ไม่บริสุทธิ์ฝ่ายทายก.

ภิกษุทั้งหลาย ทักษิณาที่ไม่บริสุทธิ์ทั้งฝ่ายทายก และไม่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก เป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย ในข้อนี้ทายกเป็นผู้ทุศีล มีธรรมอันเป็นบาป ปฏิคาหกก็เป็นผู้ทุศีล มีธรรมอันเป็นบาป ภิกษุทั้งหลาย อย่างนี้แล ทักษิณาที่ไม่บริสุทธิ์ทั้งฝ่ายทายก และไม่บริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก.

ภิกษุทั้งหลาย ทักษิณาที่บริสุทธิ์ทั้งฝ่ายทายก และบริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก เป็นอย่างไร ภิกษุทั้งหลาย ในข้อนี้ทายกเป็นผู้มีศีล มีธรรมอันงาม ปฏิคาหกก็เป็นผู้มีศีล มีธรรมอันงาม ภิกษุทั้งหลาย อย่างนี้แล ทักษิณาที่บริสุทธิ์ทั้งฝ่ายทายก และบริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก.

ภิกษุทั้งหลาย เหล่านี้แล ความบริสุทธิ์แห่งทักษิณา ๔ ประการ.

… ผู้ใดมีศีล ได้ของมาโดยธรรม มีจิตเลื่อมใสดี
เชื่อกรรมและผลแห่งกรรมอย่างยิ่ง ให้ทานในคนทุศีล
ทักษิณาของผู้นั้นชื่อว่า บริสุทธิ์ฝ่ายทายก.

ผู้ใดทุศีล ได้ของมาโดยไม่เป็นธรรม มีจิตไม่เลื่อมใส
ไม่เชื่อกรรมและผลของกรรมอย่างยิ่ง ให้ทานในคนมีศีล
ทักษิณาของผู้นั้นชื่อว่าบริสุทธิ์ฝ่ายปฏิคาหก.

ผู้ใดทุศีล ได้ของมาโดยไม่เป็นธรรม มีจิตไม่เลื่อมใส
ไม่เชื่อกรรมและผลของกรรมอย่างยิ่ง ให้ทานในคนทุศีล
เราไม่กล่าวทานของผู้นั้นว่ามีผลไพบูลย์.

ผู้ใดมีศีล ได้ของมาโดยธรรม มีจิตเลื่อมใสดี
เชื่อกรรมและผลของกรรมอย่างยิ่ง ให้ทานในคนมีศีล
เรากล่าวทานของผู้นั้นแลว่ามีผลไพบูลย์.

ผู้ใดปราศจากราคะแล้ว ได้ของมาโดยธรรม มีจิตเลื่อมใสดี
เชื่อกรรมและผลของกรรมอย่างยิ่ง ให้ทานในผู้ปราศจากราคะ
ทานของผู้นั้นนั่นแล เลิศกว่าอามิสทานทั้งหลาย.

-บาลี จตุกฺก. อํ. 21/104/78., -บาลี อุปริ. ม. 14/462/719.

https://84000.org/tipitaka/pali/?21//104,
https://etipitaka.com/read/pali/21/104

https://84000.org/tipitaka/pali/?14//462,
https://etipitaka.com/read/pali/14/462

1 ทักษิณา = ของทำบุญ, ทานที่อุทิศให้ผู้อื่น.

English translation by Bhikkhu Sujato

“Mendicants, there are these four ways of purifying a religious donation. What four? There’s a religious donation that’s purified by the giver, not the recipient. There’s a religious donation that’s purified by the recipient, not the giver. There’s a religious donation that’s purified by neither the giver nor the recipient. There’s a religious donation that’s purified by both the giver and the recipient.

And how is a religious donation purified by the giver, not the recipient? It’s when the giver is ethical, of good character, but the recipient is unethical, of bad character.

And how is a religious donation purified by the recipient, not the giver? It’s when the giver is unethical, of bad character, but the recipient is ethical, of good character.

And how is a religious donation purified by neither the giver nor the recipient? It’s when both the giver and the recipient are unethical, of bad character.

And how is a religious donation purified by both the giver and the recipient? It’s when both the giver and the recipient are ethical, of good character.

These are the four ways of purifying a religious donation.”

… “When an ethical person with trusting heartgives a proper gift to unethical persons,trusting in the ample fruit of deeds,that offering is purified by the giver.

When an unethical and untrusting person,gives an improper gift to ethical persons,not trusting in the ample fruit of deeds,that offering is purified by the receivers.

When an unethical and untrusting person,gives an improper gift to unethical persons,not trusting in the ample fruit of deeds,I declare that gift is not very fruitful.

When an ethical person with trusting heartgives a proper gift to ethical persons,trusting in the ample fruit of deeds,I declare that gift is abundantly fruitful.

But when a passionless one gives to the passionlessa proper gift with trusting heart,trusting in the ample fruit of deeds,that’s truly the best of material gifts.”

https://suttacentral.net/an4.78/en/sujato , https://suttacentral.net/mn142/en/sujato