การตายที่ไม่ต่ำทราม (๑)
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่นิโครธาราม เขตนครกบิลพัสดุ์ แคว้นสักกะ ครั้งนั้น พระเจ้ามหานามศากยะเสด็จเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ทรงถวายอภิวาทพระผู้มีพระภาคแล้ว ประทับนั่งในที่สมควร ครั้นแล้ว ได้ทูลว่า
ภันเต นครกบิลพัสดุ์นี้ เป็นนครมั่งคั่ง เจริญรุ่งเรือง มีผู้คนมากมาย คับคั่งไปด้วยมนุษย์ มีถนนคับแคบ หม่อมฉันนั่งใกล้พระผู้มีพระภาค หรือนั่งใกล้ภิกษุทั้งหลายผู้เป็นที่เจริญใจแล้ว เมื่อเข้าไปยังนครกบิลพัสดุ์ในเวลาเย็น ก็ได้พบเห็นช้างบ้าง ม้าบ้าง รถบ้าง เกวียนบ้าง ผู้คนบ้าง ที่พลุกพล่าน ขวักไขว่ สมัยนั้น หม่อมฉันลืมสติที่ปรารภถึงพระผู้มีพระภาค พระธรรม และพระสงฆ์ หม่อมฉันคิดว่า หากในเวลานี้ เรากระทำกาละลงไป คติของเราจะเป็นอย่างไร อภิสัมปรายะของเราจะเป็นอย่างไร.
อย่ากลัวเลย มหานาม อย่ากลัวเลย มหานาม การตายของท่านจักไม่ต่ำทราม การกระทำกาละของท่านจักไม่ต่ำทราม มหานาม จิตของผู้ใดผู้หนึ่ง ที่อบรมแล้วด้วยศรัทธา อบรมแล้วด้วยศีล อบรมแล้วด้วยสุตะ อบรมแล้วด้วยจาคะ อบรมแล้วด้วยปัญญา มาตลอดกาลนาน กายนี้ของผู้นั้น มีรูปซึ่งประกอบด้วยมหาภูตทั้ง ๔1 มีมารดาและบิดาเป็นแดนเกิด เติบโตขึ้นด้วยข้าวสุกและขนมสด มีความไม่เที่ยง ต้องขัดสี นวดฟั้น และมีอันแตกกระจัดกระจายไปเป็นธรรมดา พวกกา แร้ง นกตะกรุม สุนัขบ้าน สุนัขจิ้งจอก หรือสัตว์นานาชนิด ย่อมกัดกินกายนี้ ส่วนจิตของผู้นั้น ที่อบรมแล้วศรัทธา อบรมแล้วด้วยศีล อบรมแล้วสุตะ อบรมแล้วจาคะ อบรมแล้วปัญญา มาตลอดกาลนาน ย่อมเป็นไปในเบื้องบน ย่อมบรรลุถึงคุณวิเศษ.
มหานาม เปรียบเหมือนบุรุษลงไปยังห้วงน้ำลึก แล้วทุบหม้อที่ใส่เนยใส หรือหม้อที่ใส่น้ำมัน สิ่งใดที่มีอยู่ในหม้อนั้น จะเป็นก้อนกรวด หรือก้อนดินก็ตาม สิ่งนั้นจะจมลง ส่วนสิ่งใดเป็นเนยใส หรือน้ำมัน สิ่งนั้นจะลอยขึ้นเหนือน้ำ มหานาม ฉันใดก็ฉันนั้น จิตของผู้ใดผู้หนึ่ง ที่อบรมแล้วด้วยศรัทธา อบรมแล้วด้วยศีล อบรมแล้วสุตะ อบรมแล้วจาคะ อบรมแล้วปัญญา มาตลอดกาลนาน กายนี้ของผู้นั้น มีรูปซึ่งประกอบด้วยมหาภูตทั้ง ๔ มีมารดาและบิดาเป็นแดนเกิด เติบโตขึ้นด้วยข้าวสุกและขนมสด มีความไม่เที่ยง ต้องขัดสี นวดฟั้น และมีอันแตกกระจัดกระจายไปเป็นธรรมดา พวกกา แร้ง นกตะกรุม สุนัขบ้าน สุนัขจิ้งจอก หรือสัตว์นานาชนิด ย่อมกัดกินกายนี้ ส่วนจิตของผู้นั้น ที่อบรมแล้วด้วยศรัทธา อบรมแล้วด้วยศีล อบรมแล้วด้วยสุตะ อบรมแล้วด้วยจาคะ อบรมแล้วด้วยปัญญา มาตลอดกาลนาน ย่อมเป็นไปในเบื้องบน ย่อมบรรลุถึงคุณวิเศษ.
อย่ากลัวเลย มหานาม อย่ากลัวเลย มหานาม การตายของท่านจักไม่ต่ำทราม การกระทำกาละของท่านจักไม่ต่ำทราม.
-บาลี มหาวาร. สํ. 19/463/1507.
1 มหาภูตทั้ง ๔ คือ ดิน น้ำ ไฟ ลม
English translation by Bhikkhu Sujato
So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Sakyans, near Kapilavatthu in the Banyan Tree Monastery. Then Mahānāma the Sakyan went up to the Buddha, bowed, sat down to one side, and said to him:
“Sir, this Kapilavatthu is successful and prosperous and full of people, with cramped cul-de-sacs. In the late afternoon, after paying homage to the Buddha or an esteemed mendicant, I enter Kapilavatthu. I encounter a stray elephant, horse, chariot, cart, or person. At that time I lose mindfulness regarding the Buddha, the teaching, and the Saṅgha. I think: ‘If I were to die at this time, where would I be reborn in my next life?’”
“Do not fear, Mahānāma, do not fear! Your death will not be a bad one; your passing will not be a bad one. Take someone whose mind has for a long time been imbued with faith, ethics, learning, generosity, and wisdom. Their body consists of form, made up of the four primary elements, produced by mother and father, built up from rice and porridge, liable to impermanence, to wearing away and erosion, to breaking up and destruction. Right here the crows, vultures, hawks, dogs, jackals, and many kinds of little creatures devour it. But their mind rises up, headed for a higher place.
Suppose a person was to sink a pot of ghee or oil into a deep lake and break it open. Its shards and chips would sink down, while the ghee or oil in it would rise up, headed for a higher place.
In the same way, take someone whose mind has for a long time been imbued with faith, ethics, learning, generosity, and wisdom. Their body consists of form, made up of the four elements, produced by mother and father, built up from rice and porridge, liable to impermanence, to wearing away and erosion, to breaking up and destruction. Right here the crows, vultures, hawks, dogs, jackals, and many kinds of little creatures devour it. But their mind rises up, headed for a higher place.
Your mind, Mahānāma, has for a long time been imbued with faith, ethics, learning, generosity, and wisdom. Do not fear, Mahānāma, do not fear! Your death will not be a bad one; your passing will not be a bad one.”
