บุคคลไม่ควรคำนึงถึงสิ่งที่ล่วงไปแล้ว ไม่ควรมุ่งหวังสิ่งที่ยังไม่มาถึง สิ่งใดล่วงไปแล้ว สิ่งนั้นก็เป็นอันละไปแล้ว และสิ่งใดที่ยังไม่มาถึง สิ่งนั้นก็เป็นอันยังไม่มาถึง. ก็บุคคลใด เห็นแจ้งธรรมที่เป็นปัจจุบัน ไม่ง่อนแง่น ไม่คลอนแคลนในธรรมนั้นๆ ได้ บุคคลนั้น พึงเจริญธรรมนั้นเนืองๆ ให้แจ่มแจ้งเถิด. พึงทำความเพียรเสียในวันนี้แหละ ใครเล่าจะรู้ว่า...
ครั้งนั้นแล ชานุสโสณีพราหมณ์ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับ ได้ปราศรัยกับพระผู้มีพระภาค ครั้นผ่านการปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันไปแล้วจึงนั่งในที่สมควร ครั้นแล้วได้ทูลถามว่า พระโคดมผู้เจริญ พระองค์ตรัสว่า นิพพานที่เห็นได้เอง นิพพานที่เห็นได้เอง ดังนี้ พระโคดมผู้เจริญ นิพพานที่เห็นได้เอง...
“ภิกษุทั้งหลาย อุปาทานขันธ์ทั้ง ๕ เหล่านี้ ๕ อย่างอะไรบ้าง คือ ๑) อุปาทานขันธ์ คือ...
สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ที่พระวิหารเวฬุวัน กลันทกนิวาปสถาน เขตพระนครราชคฤห์ ครั้งนั้น นายบ้านอาชีพนักเต้นรำ นามว่าตาลบุตร เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคแล้วนั่งในที่สมควร ครั้นแล้วได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคว่า ภันเต ข้าพระองค์เคยได้ยินคำของนักเต้นรำ...
ภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๒ อย่างเหล่านี้ ๒ อย่างอะไรบ้าง คือ ๑) การพิจารณาเห็นโดยความเป็นของน่าพอใจ (อัสสาทะ) ในธรรมทั้งหลาย...
ภิกษุทั้งหลาย กายนี้มีอาหารเป็นที่ตั้ง ดำรงอยู่ได้เพราะอาศัยอาหาร ไม่มีอาหารดำรงอยู่ไม่ได้ แม้ฉันใด นิวรณ์ ๕ ก็มีอาหารเป็นที่ตั้ง ดำรงอยู่ได้เพราะอาศัยอาหาร...
ภิกษุทั้งหลาย ถ้าพวกอัญญเดียรถีย์ปริพพาชก จะพึงถามอย่างนี้ว่า อาวุโสทั้งหลาย ธรรม ๓ อย่างเหล่านี้ ๓ อย่างอะไรบ้าง คือ...
ภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๔ ประการ เป็นผู้ไม่อาจจะเสื่อมเสีย ชื่อว่าอยู่ใกล้นิพพานทีเดียว ธรรม ๔ ประการอะไรบ้าง คือ...
ภิกษุทั้งหลาย อุปาทานขันธ์ ๕ ประการเหล่านี้ ๕ ประการอะไรบ้าง คือ ๑) อุปาทานขันธ์ คือ รูป...
ภิกษุผู้ดำรงอยู่ในศีล สำรวมในอินทรีย์ทั้งหลาย รู้ประมาณในโภชนะ และย่อมประกอบเนืองๆ ซึ่งความเพียรเป็นเครื่องตื่นอยู่. ภิกษุผู้มีปกติทำความเพียรอยู่อย่างนี้ ไม่เกียจคร้านตลอดทั้งกลางวันและกลางคืน บำเพ็ญกุศลธรรมเพื่อถึงความเกษมจากโยคะ. ภิกษุผู้ยินดีในความไม่ประมาท หรือมีปกติเห็นภัยในความประมาท เป็นผู้ไม่อาจถึงความเสื่อม ชื่อว่าอยู่ใกล้นิพพานทีเดียว.” -บาลี จตุกฺก. อํ. 21/52/37.
