The food of the five hindrances
English translation by Bhikkhu Sujato
“Mendicants, this body is sustained by food. It depends on food to continue, and without food it doesn’t continue. In the same way, the five hindrances are sustained by fuel. They depend on fuel to continue, and without fuel they don’t continue.
And what fuels the arising of sensual desire, or, when it has arisen, makes it increase and grow? There is the feature of beauty. Frequent improper attention to that fuels the arising of sensual desire, or, when it has arisen, makes it increase and grow.
And what fuels the arising of ill will, or, when it has arisen, makes it increase and grow? There is the feature of harshness. Frequent improper attention to that fuels the arising of ill will, or, when it has arisen, makes it increase and grow.
And what fuels the arising of dullness and drowsiness, or, when they have arisen, makes them increase and grow? There is discontent, sloth, yawning, sleepiness after eating, and mental sluggishness. Frequent improper attention to them fuels the arising of dullness and drowsiness, or, when they have arisen, makes them increase and grow.
And what fuels the arising of restlessness and remorse, or, when they have arisen, makes them increase and grow? There is the unsettled mind. Frequent improper attention to that fuels the arising of restlessness and remorse, or, when they have arisen, makes them increase and grow.
And what fuels the arising of doubt, or, when it has arisen, makes it increase and grow? There are things that are grounds for doubt. Frequent improper attention to them fuels the arising of doubt, or, when it has arisen, makes it increase and grow.
This body is sustained by food. It depends on food to continue, and without food it doesn’t continue. In the same way, the five hindrances are sustained by fuel. They depend on fuel to continue, and without fuel they don’t continue.
This body is sustained by food. It depends on food to continue, and without food it doesn’t continue. … .
… And what starves the arising of sensual desire, or, when it has arisen, starves its increase and growth? There is the feature of ugliness. Frequent proper attention to that starves the arising of sensual desire, or, when it has arisen, starves its increase and growth.
And what starves the arising of ill will, or, when it has arisen, starves its increase and growth? There is the heart’s release by love. Frequent proper attention to that starves the arising of ill will, or, when it has arisen, starves its increase and growth.
And what starves the arising of dullness and drowsiness, or, when they have arisen, starves their increase and growth? There are the elements of initiative, persistence, and exertion. Frequent proper attention to them starves the arising of dullness and drowsiness, or, when they have arisen, starves their increase and growth.
And what starves the arising of restlessness and remorse, or, when they have arisen, starves their increase and growth? There is the settled mind. Frequent proper attention to that starves the arising of restlessness and remorse, or, when they have arisen, starves their increase and growth.
And what starves the arising of doubt, or, when it has arisen, starves its increase and growth? There are qualities that are skillful and unskillful, blameworthy and blameless, inferior and superior, and those on the side of dark and bright. Frequent proper attention to them starves the arising of doubt, or, when it has arisen, starves its increase and growth.
And what starves the arising of the awakening factor of mindfulness, or, when it has arisen, starves its full development? There are things that are grounds for the awakening factor of mindfulness. Not frequently focusing on them starves the arising of the awakening factor of mindfulness, or, when it has arisen, starves its full development … .
English translation by Bhikkhu Bodhi
i. The nutriments for the hindrances
At Savatthī. “Bhikkhus, just as this body, sustained by nutriment, subsists in dependence on nutriment and does not subsist without nutriment, so too the five hindrances, sustained by nutriment, subsist in dependence on nutriment and do not subsist without nutriment.
“And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of unarisen sensual desire and for the increase and expansion of arisen sensual desire? There is, bhikkhus, the sign of the beautiful: frequently giving careless attention to it is the nutriment for the arising of unarisen sensual desire and for the increase and expansion of arisen sensual desire.
“And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of unarisen ill will and for the increase and expansion of arisen ill will? There is, bhikkhus, the sign of the repulsive: frequently giving careless attention to it is the nutriment for the arising of unarisen ill will and for the increase and expansion of arisen ill will.
“And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of unarisen sloth and torpor and for the increase and expansion of arisen sloth and torpor? There are, bhikkhus, discontent, lethargy, lazy stretching, drowsiness after meals, sluggishness of mind: frequently giving careless attention to them is the nutriment for the arising of unarisen sloth and torpor and for the increase and expansion of arisen sloth and torpor.
“And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of unarisen restlessness and remorse and for the increase and expansion of arisen restlessness and remorse? There is, bhikkhus, unsettledness of mind: frequently giving careless attention to it is the nutriment for the arising of unarisen restlessness and remorse and for the increase and expansion of arisen restlessness and remorse.
“And what, bhikkhus, is the nutriment for the arising of unarisen doubt and for the increase and expansion of arisen doubt? There are, bhikkhus, things that are the basis for doubt: frequently giving careless attention to them is the nutriment for the arising of unarisen doubt and for the increase and expansion of arisen doubt.
“Just as this body, bhikkhus, sustained by nutriment, subsists in dependence on nutriment and does not subsist without nutriment, so too the five hindrances, sustained by nutriment, subsist in dependence on nutriment and do not subsist without nutriment … .
iii. The denourishment of the hindrances
“And what, bhikkhus, is the denourishment that prevents unarisen sensual desire from arising and arisen sensual desire from increasing and expanding? There is, bhikkhus, the sign of foulness: frequently giving careful attention to it is the denourishment that prevents unarisen sensual desire from arising and arisen sensual desire from increasing and expanding.
“And what, bhikkhus, is the denourishment that prevents unarisen ill will from arising and arisen ill will from increasing and expanding? There is, bhikkhus, the liberation of mind through lovingkindness: frequently giving careful attention to it is the denourishment that prevents unarisen ill will from arising and arisen ill will from increasing and expanding.
“And what, bhikkhus, is the denourishment that prevents unarisen sloth and torpor from arising and arisen sloth and torpor from increasing and expanding? There are, bhikkhus, the element of arousal, the element of endeavour, the element of exertion: frequently giving careful attention to them is the denourishment that prevents unarisen sloth and torpor from arising and arisen sloth and torpor from increasing and expanding.
“And what, bhikkhus, is the denourishment that prevents unarisen restlessness and remorse from arising and arisen restlessness and remorse from increasing and expanding? There is, bhikkhus, peacefulness of mind: frequently giving careful attention to it is the denourishment that prevents unarisen restlessness and remorse from arising and arisen restlessness and remorse from increasing and expanding.
“And what, bhikkhus, is the denourishment that prevents unarisen doubt from arising and arisen doubt from increasing and expanding? There are, bhikkhus, wholesome and unwholesome states, blameable and blameless states, inferior and superior states, dark and bright states with their counterparts: frequently giving careful attention to them is the denourishment that prevents unarisen doubt from arising and arisen doubt from increasing and expanding … .
ภิกษุทั้งหลาย กายนี้มีอาหารเป็นที่ตั้ง ดำรงอยู่ได้เพราะอาศัยอาหาร ไม่มีอาหารดำรงอยู่ไม่ได้ แม้ฉันใด นิวรณ์ ๕ ก็มีอาหารเป็นที่ตั้ง ดำรงอยู่ได้เพราะอาศัยอาหาร ไม่มีอาหารดำรงอยู่ไม่ได้ ฉันนั้นเหมือนกัน.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่าเป็นอาหารให้กามฉันทะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย สุภนิมิต (สิ่งที่สวยงาม) มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งอโยนิโสมนสิการ (ไม่ทำในใจโดยแยบคาย) ในสุภนิมิตนั้น นี้เป็นอาหารให้กามฉันทะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่าเป็นอาหารให้พยาบาทที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย ปฏิฆนิมิต (สิ่งที่รู้สึกขัดเคือง) มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งอโยนิโสมนสิการในปฏิฆนิมิตนั้น นี้เป็นอาหารให้พยาบาทที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่าเป็นอาหารให้ถีนมิทธะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย ความไม่ยินดี ความเกียจคร้าน ความบิดขี้เกียจ ความเมาอาหาร ความที่ใจหดหู่ มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งอโยนิโสมนสิการในสิ่งเหล่านั้น นี้เป็นอาหารให้ถีนมิทธะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่าเป็นอาหารให้อุทธัจจกุกกุจจะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย ความไม่สงบใจ มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งอโยนิโสมนสิการในความไม่สงบใจนั้น นี้เป็นอาหารให้อุทธัจจกุกกุจจะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่าเป็นอาหารให้วิจิกิจฉาที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย ธรรมทั้งหลายอันเป็นที่ตั้งแห่งวิจิกิจฉา มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งอโยนิโสมนสิการในธรรมเหล่านั้น นี้เป็นอาหารให้วิจิกิจฉาที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย กายนี้มีอาหารเป็นที่ตั้ง ดำรงอยู่ได้เพราะอาศัยอาหาร ไม่มีอาหารดำรงอยู่ไม่ได้ แม้ฉันใด นิวรณ์ ๕ เหล่านี้ ก็มีอาหารเป็นที่ตั้ง ดำรงอยู่ได้เพราะอาศัยอาหาร ไม่มีอาหารดำรงอยู่ไม่ได้ ฉันนั้นเหมือนกัน … .
… ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่า ไม่เป็นอาหารให้กามฉันทะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย อสุภนิมิต (สิ่งที่ไม่สวยงาม) มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งโยนิโสมนสิการในอสุภนิมิตนั้น นี้ไม่เป็นอาหารให้กามฉันทะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่า ไม่เป็นอาหารให้พยาบาทที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย เมตตาเจโตวิมุตติ (แปลตาม พตปฎ.ฉบับมอญ) มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งโยนิโสมนสิการในเจโตวิมุตตินั้น นี้ไม่เป็นอาหารให้พยาบาทที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่า ไม่เป็นอาหารให้ถีนมิทธะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย ความริเริ่ม ความพยายาม ความบากบั่น มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งโยนิโสมนสิการในสิ่งเหล่านั้น นี้ไม่เป็นอาหารให้ถีนมิทธะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่า ไม่เป็นอาหารให้อุทธัจจกุกกุจจะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย ความสงบแห่งใจ มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งโยนิโสมนสิการในความสงบแห่งใจนั้น นี้ไม่เป็นอาหารให้อุทธัจจกุกกุจจะที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น.
ภิกษุทั้งหลาย ก็อะไรเล่า ไม่เป็นอาหารให้วิจิกิจฉาที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น ภิกษุทั้งหลาย ธรรมทั้งหลายที่เป็นกุศลและอกุศล ธรรมที่มีโทษและไม่มีโทษ ธรรมที่เลวและประณีต ธรรมที่เป็นฝ่ายดำและฝ่ายขาว มีอยู่ การกระทำให้มากซึ่งโยนิโสมนสิการในธรรมเหล่านั้น นี้ไม่เป็นอาหารให้วิจิกิจฉาที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น หรือที่เกิดแล้ว ให้เจริญไพบูลย์ยิ่งขึ้น … .
-บาลี มหาวาร. สํ. 19/94, 146/357, 535.
https://84000.org/tipitaka/pali/?19//94
https://84000.org/tipitaka/pali/?19//146
https://etipitaka.com/read/pali/19/94/
https://etipitaka.com/read/pali/19/146/
